Circulair bouwen in de zorg: 'als koken met de restjes uit de koelkast'

dinsdag 6 maart 2018
timer 5 min
Pionieren in de circulaire bouw, en dat in de zorg? “Natuurlijk”, zegt de bevlogen Dorine Peters, directeur Vastgoed bij Emergis. “Bouwen met hergebruikte materialen is veel duurzamer. Juist de zorg moet daar aandacht voor zijn.”

Gevels met papierpulp, hergebruikte kozijnen en ruim 700 zonnepanelen. Het zijn slechts enkele kenmerken van een energiebesparend en circulair ontworpen gebouw. Emergis staat aan de vooravond van het circulaire bouwproject van kinder- en jeugdkliniek Ithaka (ggz). Het is voor het eerst in Nederland dat materialen en grondstoffen van een gebouw maximaal worden hergebruikt en dat een ggz-instelling op deze schaal een bijdrage levert aan de circulaire economie.  


Van districtskantoor naar jeugd kliniek    

"Al voor ik in dienst kwam, was Emergis erg gespitst op duurzaamheid en energiebesparende maatregelen. Dat paste precies in mijn straatje", zegt Peters. “Gebouwen in de zorgsector worden vaak na dertig jaar afgeschreven tot 0 procent. Dat moet in de toekomst anders, want vaak kun je een groot gedeelte van het gebouw hergebruiken." Precies wat voor het komende concept wordt gedaan, kinder- en jeugdkliniek Ithaka van Emergis in Kloetinge.


"Het districtskantoor van Rijkswaterstaat in Terneuzen moest na vijftien jaar wijken voor de Nieuwe Sluis, terwijl dit gebouw ooit werd uitgeroepen tot ‘Meest duurzame gebouw van Nederland." Daar zag architect Rothuizen volgens Peters kans. Hij stelde voor om voor een groot gedeelte van het gebouw te her gebruiken voor ons project. Zo hebben we de hele houtconstructie overgenomen, alle (buiten)kozijnen, zonweringsroosters en het buitenblad gemaakt van meerpalen die oorspronkelijk uit de haven van Breskens kwamen. Ook bestaande installatiedelen, bijvoorbeeld de kabelgoten, konden nog prima gebruikt worden."   


‘Be the change that you want to see'   

Ook de cliënten dragen hun steentje bij aan de verwerking van de materialen. "In onze werk leerbedrijven helpen zij als medewerkers mee het hout te bewerken zodat het kan worden hergebruikt”, vertelt Peters. "Door dat ze het gevoel hebben echt iets te kunnen bijdragen aan het nieuwe gebouw, zijn ze extra gemotiveerd. Zo zagen we dat medewerkers die normaal om 10:00 uur begonnen met werken, nu om 8:00 uur al aan het werk gingen." Naast de cliënten, wordt flink aangestuurd op de bewustwording van de Emergis medewerkers. “De bekende zin ‘Be the change that you  want to see,' past hier goed bij. Zelf kun je veel bijdragen aan de grote verandering. Dus we hebben voorlichting gegeven over duurzaamheid. Laat ramen bijvoorbeeld niet onnodig openstaan en zet de verwarming niet te warm."   


Trias Energetica  

Aan het circulaire bouw project ligt al een eerdere versie ten grondslag. "In 2010 startten we met de bouw van Odyzee  School & College in Kloetinge. Dit deden we volgens Trias Energetica, een bouwmethode die uit drie fasen bestaat. Namelijk het tegengaan van energieverspilling, eerst de gebouwschil kierdicht maken, energie halen uit duurzame bronnen en indien nog nodig de overige benodigde energie zo efficiënt en verantwoord  mogelijk halen uit fossiele brandstoffen. Wij hebben daarom bijvoorbeeld voor ruim 350 zonnepanelen en een warmtepomp gekozen.”   


Prettig klimaat en reductie in verbruik  

Nu, na acht jaar, zijn volgens Peters de positieve effecten bij Odyzee School & College al duidelijk zichtbaar. “Aantoonbaar zijn de lagere energiekosten, er is sprake van 75% minder energieverbruik. Daarnaast heerst er voor de kinderen een prettig klimaat. De dikke muren zorgen voor rust binnen, net als de gebruikte natuurlijke materialen. Het gebouw heeft een rustgevende werking op de veelal prikkelgevoelige doelgroep." Een goed uitgangspunt om eenzelfde project op poten te zetten, maar dan nog een stapje verder.   


Biobased materialen  

"Waar we ons bij Odyzee School & College nog met name hebben gericht op energiebesparend bouwen, gaan we hier een stap verder door dus zoveel mogelijk uit hergebruik en met biobased materialen (h ernieuwbaar materiaal van biologische oorsprong ) te produceren. Vanuit dit oogpunt heb ik een ontwikkel team samengesteld." In dit team zijn de architect Rothuizen, Innax, Justion advocaten, Impuls Zeeland, Provincie Zeeland, en Rijkswaterstaat belangrijke ontwikkelpartners. De laatste twee dragen financieel bij aan de ontwikkelkosten, zodat deze niet op de zorg drukken.   

 

Circulair project met traditioneel budget  

Ook op financieel gebied heeft Peters heel wat te bewijzen. “Het lijkt misschien een duurdere manier van bouwen, omdat je de grondstoffen niet zomaar kunt overnemen. We moeten ze bewerken voor we ze weer kunnen hergebruiken. Daarnaast kunnen we er niet omheen dat er ook grondstoffen bijgekocht moeten worden. Het spannende is dat we een circulair project moeten bekostigen met een traditioneel budget. Ik hoop te bewijzen dat circulair bouwen zeker wel iets oplevert. We moeten economisch anders gaan denken, uitgaan van andere restwaarden en ons bezig houden met principes als belasting onttrokken waarden."  

 

'Duurzaamheid past bij de  zorgsector'   

Op dit moment is circulair bouwen in de zorg misschien pionieren. Toch ziet Peters ook voor andere zorgondernemers zeker kansen om circulair te bouwen. "Duurzaamheidis een thema dat iedereen raakt en misschien zelfs juist de zorg. Maatschappelijke betrokkenheid, zorg en voor het welzijn van de ander zit de zorg in de genen. Bovendien zijn we gewend constant om je heen en naar de ander te kijken zonder winstgevend te willen zijn. het gebouw duurzaam vormgeven, past daar goed bij.” De bouw van de kinder- en jeugdk liniek start te in februari 2018, de oplevering staat in 2019 gepland.   

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
Circulair bouwen in de zorg: 'als koken met de restjes uit de koelkast'

Fotograaf: Eddy Westveer

Meer artikelen met dit thema

Een goede praktijk weerspiegelt je persoonlijkheid, visie en kernwaarden

15 jan om 15:30 uurtimer6 min

Het interieurontwerp voor een praktijk gaat verder dan het verwerken van functies in een fysieke ruimte. Het is…

Lees verder »
Beeld: Herbestemming van supermarkt naar gezondheidscentrum Breughelhof. (Cornelis Huygens Real Estate B.V., ontwerp: Lex van Waarden).
person_outlineBlog

Zorgen over de sterk gestegen huisvestingskosten: Eerst zien. Dan geloven. En dan bouwen.

25 okt 2023 timer4 min

In 2021 schreef architect Lex van Waarden in zijn blog bij Medisch Ondernemen over zijn zorgen over de sterk…

Lees verder »
person_outlineBlog

Houtskeletbouw in de eerste lijn: goede stap in de verduurzaming

21 mrt 2023 timer3 min

Bij de keuze van duurzame bouwmaterialen loopt de bouw achter op de CO2-doelen, schrijft architect Lex van…

Lees verder »
person_outlineBlog

IZA scoort een dikke onvoldoende voor huisvesting - om over duurzaamheid nog maar te zwijgen

15 sep 2022 timer3 min
In het veelbesproken Integraal Zorg Akkoord (IZA) staat ontstellend weinig over de thema’s huisvesting en…
Lees verder »
MC Westerkwartier in het Groningse Tolbert
all_inclusiveAchtergrondartikel

Sectorspecialist over planning nieuw medisch centrum: ‘Praktijkhouders delen graag ervaringen en tips’

14 jul 2022 timer3 min
Waar moet je op letten als je een nieuw pand wilt of een gezondheidscentrum wilt opzetten? Welke stappen moet je…
Lees verder »
person_outlineBlog

Explosieve bouwkosten: wat betekent dat voor uw praktijk?

18 okt 2021 timer3 min

De kranten staan er vol van: explosief stijgende bouwkosten. Geen prettig nieuws wanneer je als zorgverlener…

Lees verder »
person_outlineBlog

Er is niets mooiers dan een duurzame praktijk met identiteit

3 mei 2021 timer4 min
Toen ik jaren geleden bij de Landelijke Huisartsen Vereniging de eerste LHV Bouwprijs organiseerde en de eerste…
Lees verder »
Adriaan van Engelen (MPZ) over duurzaamheid: ‘We zoeken praktijkhouders die met ons de omslag willen maken'
flash_onNieuws

Adriaan van Engelen (MPZ) over duurzaamheid: ‘We zoeken praktijkhouders die met ons de omslag willen maken'

3 dec 2020 timer4 min
Duurzaamheid is bij uitstek een thema voor medici, betoogde Adriaan van Engelen, directeur van het Milieuplatform…
Lees verder »