Groene Zorg Festival 2023 druk bezocht: ‘Stijgende zorgvraag en personeelsschaarste vergen een radicaal andere aanpak’

Egid van Bree is als bestuurslid bij de Groene Zorg Alliantie betrokken bij de organisatie van het Groene Zorg Festival. In het dagelijks leven is hij arts-onderzoeker bij het LUMC. ‘Op dit moment doe ik onderzoek naar de duurzaamheid van digitaal zorg verlenen. Is dat duurzamer dan op locatie? Daarnaast onderzoek ik wat zorgverleners en patiënten ervan vinden als je duurzaamheid meeneemt als argument in de zorg.’

Van Bree vertelt dat het Groene Zorg Festival dit jaar veel breder was opgezet dan de vorige editie. Er reisden liefst 750 ‘groene zorgverleners’ af naar cultuurcentrum Lijm en Cultuur in Delft. ‘Het publiek was heel divers en bestond uit jong en oud. Deelnemers werken onder meer in ziekenhuizen, eerste lijn en care. Niet alleen artsen en verpleegkundigen deden mee, ook coördinatoren duurzaamheid en beleidsmedewerkers vanuit zorgorganisaties, VWS, NZa en de inspectie IGJ’, vertelt Van Bree.

'Aan het management trekken'

Het festival bestond uit keynotes, parallelsessies, workshops en een inspiratiemarkt. Niet alleen de keynote-speakers hadden een urgente boodschap, veel deelnemers hadden dat zelf ook, schetst Van Bree. ‘Een van de pijnpunten in de discussie rondom verduurzaming is dat er steeds meer initiatieven op de werkvloer zijn rond duurzaamheid. Als er een initiatief ontstaat geven de betrokkenen vaak richting management of overheid aan: “We willen het duurzamer, maar hebben het gevoel dat onze uren beperkt worden, er financiële beperkingen zijn of dat het bij het management geen prioriteit is.” Ze moeten dan enorm aan het management trekken, zodat het zich hier ook voor gaat inzetten.’

'Het moet radicaal anders'

Keynote-speaker Marcel Levi stelde dat veel vormen van afval en vervuiling inmiddels worden aangepakt, hoewel er nog veel ruimte is voor verbetering. De oplossing van de stijgende zorgvraag in combinatie met personeelsschaarste moet volgens Levi ‘radicaal anders’ worden aangepakt. Van Bree: ‘Levi betoogde dat professionals en mensen op de werkvloer ook hun manier van werken zelf moeten gaan aanpassen, om te zorgen dat we het duurzamer insteken en dat het management dat dan daarnaast kan faciliteren. En hij riep op om dingen op de werkvloer anders te doen: zorgverleners moeten soms met het gezonde verstand durven af te wijken.’

Daarbij gaat het niet alleen om de ecologische duurzaamheid van zorg, maar vaak ook over de hoge kosten en de inzet van mensen in de tweede lijn. ‘Kijk bijvoorbeeld naar het aantal polibezoeken van mensen die voor controle naar het ziekenhuis komen. Dat is sterk toegenomen, vooral bij de chronische zorg. Waarom doen we dat niet vaker deels op afstand, zoals tijdens covid? We kunnen patiënten desnoods ook gewoon bellen.’

'Tabakslobby bepaalt beleid mee'

Straatarts Michelle van Tongerloo, eveneens keynote-speaker, betoogde dat ‘passende zorg’ ook duurzame zorg kan zijn.  ‘Michelle wijst op ongelijkheid in de zorg. Ook in Nederland zijn de kansen op gezond leven en mogelijkheden om gebruik te maken van zorg ongelijk verdeeld. Als je meer op het individuele niveau kunt inspelen, en passender zorg kunt leveren, kun je ook op een duurzamere manier zorg leveren, stelt zij.’ Wanda de Kanter, longarts en voorzitter Rookpreventie Jeugd, zoomde in op de samenhang tussen de lobby vanuit de industrie en overheidsbeleid. ‘In de zorg kunnen we onze stem daartegen verheffen. Veel van de gezondheid wordt bepaald door overheidsbeleid, waarbij een gigantische lobby op de achtergrond speelt. Als zorgsector moeten we ons duidelijk laten horen, als we ons willen inzetten voor een schonere lucht.’

Haalbare stappen zetten

Bij de parallelsessies en de inspiratiemarkt kwamen ook allerlei praktische deelthema’s aan bod. ‘Het festival bood niet alleen inspiratie, veel mogelijkheid tot discussie, maar ook veel praktische handvatten. We hebben voor elk wat wils proberen te bieden. Dat loopt uiteen van landelijk beleid over medicijnresten tot het pleidooi om in ziekenhuizen alleen nog maaltijden te serveren die voor 80 procent op plantaardige eiwitten zijn gebaseerd. Dat blijkt een haalbare stap in de zorg te zijn.’

De beweging in de zorg die ijvert voor verduurzaming is flink gegroeid, is van de conclusies die Egid van Bree trekt uit het evenement. ‘Als je alleen al kijkt naar het aantal geïnteresseerden op het festival, zie je dat de beweging naar verduurzaming van de zorg flink gegroeid is. Toen we twee jaar geleden begonnen met de Groene Zorg Alliantie, begonnen we met elf commissies op verschillende plekken in het land. Inmiddels zijn er meer dan 45 commissies en meer dan 125 Green Teams bij zorginstellingen.’

'Naar volledig circulair in 2050'

Overheid en veel zorgbranches hebben intussen ook Green Deal 3.0 getekend, vervolgt Van Bree. ‘Dat betekent niet dat verduurzaming van de zorg overal de topprioriteit heeft of een vraagstuk is waar iedereen zich in de zorg mee bezighoudt. Het is voor veel mensen nog steeds een vrijwillige activiteit, die ze naast hun gewoon werk op de werkvloer proberen uit te voeren.’

‘Tegelijk zijn er steeds meer organisaties met een duurzaamheidscoördinator die zich richten op de vraagstukken van de Green Deal. In branches als de ouderenzorg is volledige circulariteit, bijvoorbeeld wat betreft incontinentiemateriaal, nog ver weg. We hebben in de Green Deal 3.0 intussen wel afgesproken dat we in 2050 een zo circulair mogelijke zorg willen hebben.’

Webinar MO Actueel: 'Een duurzame praktijk opzetten' op 2 november 2023

Welke stappen kunt u zetten als u een duurzame praktijk wilt opzetten? Wat zijn de spelregels op het gebied van duurzame investeringen, subsidies en wat verandert er de komende jaren? Een webinar met 'groene huisarts' Jessie Neffke, 'duurzame tandartsen' Edwin en Sharon Wiersema, architect Lex van Waarden (Van Waarden Advies) en financieel deskundige Harro de Haan (Visser & Visser).

Meer informatie en aanmelding: 'Een duurzame praktijk opzetten'