'De dokter en de vakgroep' van Paul Wormer: 'Elke regel bevat wijsheid die hij door ervaring heeft verworven'

De solist is bijna uitgestorven. Samenwerken met collegae is nu de norm. Bijna in alle vakken in de zorg. Of je nu specialist, huisarts, fysiotherapeut, verpleegkundige of tandarts bent, je kunt het bijna niet meer alleen. Tegelijkertijd zijn er vele en grote problemen bij allerlei vormen van samenwerking, ook in de zorg. Daarom bespreekt Thieu Heijltjes de uitgebreide nieuwe editie van het boek ‘De dokter en de vakgroep’. 

Paul Wormer heeft tientallen vakgroepen van specialisten begeleid. Hij is programmaleider van de leergang Management voor Medici, aan de Academie voor medisch specialisten. Ik mag u hierbij de nieuwe uitgave van zijn boek aanbevelen. Het is een klein compact makkelijk te lezen boek, en een must voor ieder die een maatschap, een praktijk, of enig medisch of zorgbedrijf gaat opzetten of leiden. Deze derde druk is nog meer compleet dan de eerste druk, die ik vijf jaar geleden las. Elke regel bevat wijsheid, die hij door ervaring heeft verworven.

Het boek is ingedeeld in vier domeinen. Je kan zo een domein ook apart bestuderen, als je interesse hebt in of een probleem hebt op een specifiek gebied.

1. De vakgroep als onderneming. In je eentje kun je niet zoveel, je hebt elkaar nodig om je beroep uit te voeren; het maakt niet uit of je dat doet als zelfstandige of in loondienst. Een onderneming vraagt om een ondernemingsplan, een gemeenschappelijke visie en een gedeeld beeld voor de komende jaren. Een onderneming heeft een strategie nodig, die uitgaat van de gestelde doelen. In dit boek kun je met verschillende technieken kennis maken, die kunnen helpen om de onderneming op stoom te houden.
2. De goed georganiseerde vakgroep. Bij de organisatie van de vakgroep kijkt men naar het hier en nu, en daarmee naar het functioneren van de vakgroep. De organisatie moet de doelen van de onderneming dienen. Het werk moet zo efficiënt mogelijk verlopen, maar ook zo eenvoudig en prettig mogelijk. Paul Wormer beschrijft hoe je op verschillende manieren een organisatie kan inrichten en wat daarbij de mogelijkheden zijn. Zijn adviezen zijn waardevol, zoals: “Ongeschreven regels zijn krachtiger dan geschreven regels”, maar ook “Afspraken en vertrouwen zijn complementair”. Hij schrijft een passage over ‘Deep Democracy’. Tenslotte hoe je feitelijk allerlei zaken zo optimaal mogelijk kan regelen in je groep.
3. Teamwork in de vakgroep. De dynamiek in de groep is een belangrijke bepaler voor het succes van de samenwerking. Eigenlijk gaat het vooral over de kwaliteit van de onderlinge communicatie. Want dat bepaalt de ontwikkeling van een positieve groepsdynamiek. In het boek worden diverse modellen besproken: de kernkwadranten van Daniel Ofman, ’De onbevreesde organisatie’ van Amy Edmondson, het Scarf-model van David Rock, maar ook de complexiteit van onderlinge relaties in een vakgroep. Veel aandacht heeft Wormer voor vormen van gedrag. Hij gaat in op patronen, rollen, leiderschap versus collegialiteit, op conflicten en onderhandelen.
4. De medicus zelf. Wormer schrijft over de loopbaan van een professional in al zijn levensfasen van starter tot stopper, over werkplezier, zingeving, zelfkennis, persoonlijk leiderschap, de eigen gezondheid, maar ook over omgaan met tegenslagen, frustraties, beroepsfouten, burned-out, eigen verslavingen en psychische klachten. Wie helpt dan de hulpverlener, de medicus of de paramedicus? Het blijft voor veel hulpverleners moeilijk om zelf hulp te vragen, als ze het nodig hebben. Daarbij toont de verhoogde kans op suïcide bij hulpverleners een nauwelijks onderkend probleem in de zorg aan.

Preventieve werking

Ik denk dat het boek een veel ruimere plaats verdient dan alleen in de vakgroepen van specialisten. Veel andere hulpverleners en organisaties in de zorg zijn ermee gebaat om kennis te nemen van de inhoud. Het zal een preventieve werking hebben, omdat men veel problemen kan voorkomen. Ook zullen mensen, die in de zorg werken, eigen probleemsituaties makkelijk herkennen, als zij het boek lezen. En dan heeft Paul Wormer heel vaak al een passend advies in dit boek beschreven.

Verplichte literatuur voor managers

Ook voor praktijkmanagers moet dit boek verplichte literatuur worden. Ook in huisartsenmaatschappen komen er veel problemen voor, die vaak niet goed worden opgelost en kunnen leiden tot veel persoonlijke ellende. Daartoe zou dit boek kunnen dienen als “spoorboekje” om op zoek te gaan naar goede oplossingen. Ik denk niet dat Paul Wormer over vijf jaar opnieuw met een nog meer omvattend en verbeterd boek kan komen. Het verdient in deze vorm in elk geval veel nieuwe drukken.

Meer weten?

• Bestelinformatie: De dokter en de vakgroep – Handleiding voor een succesvolle vakgroep en loopbaan, Paul Wormer, Paul Wormer Consultancy, 29,50 euro.
• Thieu Heijltjes bespreekt Paul Wormer: ‘De dokter in de vakgroep’, 21 oktober 2019
• Deep democracy: Luister naar de onderstroom en waardeer de stem van de minderheid, 1 mei 2023
• Te veel dokters kiezen de dood, 23 juni 2010