Hulpverlener en/of collega: grote verschillen

woensdag 28 augustus 2019
timer 5 min
De huisarts moet heel wat verschillende soorten relaties onderhouden. De belangrijkste relaties zijn die met patiënten, maar ook de relaties daarbuiten zijn belangrijk. In de professionele contacten, zowel met patiënten, als met collega’s zijn medici uit en te na getraind. Deze behoren tot het medische werk en ze leveren doorgaans ook geen grote problemen op.

De relaties daarbuiten, waarin het gaat over de organisatie van het werk en de samenwerking , leveren nogal eens fricties en problemen op. Sowieso zijn medici hierin zelden of nooit getraind of opgeleid, zodat ze hier onvoorbereid mee te maken krijgen. Daarbij komt dat de samenwerking met collega’s ín de praktijkorganisatie een andere attitude vraagt dan het professionele arts-patiënt contact. En wanneer het dan ingewikkelder wordt, staat de arts vaak met lege handen. Wat zijn nou die verschillen in attitude?

 

Arts-patiënt relatie

De unieke arts-patiënt relatie heeft een aantal kenmerken. Zo is de arts de deskundige, en heeft hij of zij daarom bevoegdheden die niemand anders heeft: een arts mag verwijzen en medicatie voorschrijven. De patiënt komt doorgaans met een probleem of een vraag. Als gevolg daarvan blijven de persoonlijke zaken van de arts veelal buiten beschouwing. Een arts zal het alleen bij hoge uitzondering over zichzelf hebben in een consult en zal al helemaal niet te koop lopen met eigen klachten, ziektes, zorgen of eventuele problemen thuis. Dat biedt trouwens grote voordelen: het is best prettig om deze zaken buiten de deur van de spreekkamer te kunnen houden en zelf buiten schot te blijven. Emotioneel is dat ook veilig. Het gaat niet om jou en al helemaal niet om je kwetsbaarheden. Waar empathie voor de ander een erg belangrijke eigenschap is voor een arts empathie voor zichzelf niet zonder meer nodig.

 

Zelf heb ik op een gegeven moment door schade en schande ontdekt dat empathie, het je in kunnen leven in een ander, iets heel anders is dan emotionele rijpheid: hoe ga je om met eigen gevoelens, emoties en ervaringen. Menig arts heeft gemakkelijker oog voor andermans gevoelens dan voor de eigen gevoelens.

 

Dit alles is slechts één van de aspecten die de arts-patiënt relatie tot een sterk asymmetrische relatie maken. Het beroepsgeheim is er ook zo één: de arts is hieraan gehouden, terwijl de patiënt honderduit mag vertellen. Als de relatie zich beweegt binnen de gangbare afspraken en kaders gaat het goed.

 

Professionals zijn zo getraind, gepokt en gemazeld in de omgang met patiënten dat dit soms niet eens een tweede natuur is gebleven, maar zelfs eerste natuur is geworden. De omgang met collega’s in de samenwerking binnen praktijk of Hagro vraagt echter andere eigenschappen die soms onvoldoende aanwezig zijn.  

 

Relatie met collega's

De relatie met collega’s is juist wél symmetrisch: collega’s hebben in principe dezelfde rollen en bevoegdheden, ook bij bijvoorbeeld verschil in anciënniteit. Het afsprakenkader tussen de samenwerkende collega’s is vaak maar erg summier beschreven: de maatschaps- of arbeidscontracten vertellen doorgaans niets over de onderlinge omgang bij karakterverschillen of wrijvingen. Een collegiale verhouding vraagt dus heel andere vaardigheden in het respecteren van eigen én van andermans belangen. Je medische deskundigheid en je empathie helpen je onvoldoende om de relatie met collega’s duurzaam goed vorm te geven. In de samenwerkingsrelatie doen jouw meningen, gedachten, wensen er juist wél toe, net als die van je collega natuurlijk. Het feit dat collega’s verschillende karakters hebben kan behulpzaam zijn, maar vormt vaak ook een struikelblok. Nogal eens vraagt het inzet en inspanning om de verschillen in persoonlijkheid tot synergie te brengen.

 

Het is ook niet gemakkelijk om van het ene op het andere moment te switchen. Zo kan een ‘eenvoudige’ vraag een dienst over te nemen of waar te nemen wanneer een collega eerder weg wil onverwacht heftige emoties oproepen. Deze emoties vinden natuurlijk hun basis in wat eerder gebeurde in deze relaties, en in de gedragspatronen die tussen de collega’s gegroeid zijn.

 

Het is belangrijk de dynamieken van de relaties met patiënten én van de relaties met collega’s goed te onderscheiden. Als collega ben je geen hulpverlener!

 

Drie tips:

  1. Leer jezelf goed kennen. Met welke zaken heb jij het moeilijk, wanneer ben je kwetsbaar? Deze zaken zullen in de omgang met patiënten vaak niet, maar in de omgang met collega’s des te meer aan de orde komen. Mensen hebben – vaak onbewust - een scherp gevoel voor elkaars kwetsbaarheden en reageren daarop.
  2. Beoefen in de collegiale relaties het principe ‘duidelijk én vriendelijk’ . Ook al kan dit moeilijk zijn, het is eigenlijk altijd mogelijk. Beide moeten in evenwicht zijn: wanneer om de lieve vrede te bewaren de vriendelijkheid overheerst, lijdt de duidelijkheid eronder. Wanneer door irritaties de duidelijkheid overheerst, loopt de relatie schade op. Het is een precair evenwicht. Probeer dit principe ‘duidelijk en vriendelijk’ expliciet te oefenen in jouw omgang met je collega(‘s) en reflecteer op hoe je het deed.
  3. Maak de samenwerking tot onderwerp van gesprek. Bespreek eens: wat voor dokter zijn we, en wat voor collega? In de collegiale omgang spelen heel andere gedragspatronen dan in de omgang tussen arts en patiënt. Onderzoek eens in de collegiale setting welke gedragspatronen gangbaar geworden zijn en of jullie hier tevreden mee zijn.

Geschreven door Paul Wormer

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
Hulpverlener en/of collega: grote verschillen

Meer artikelen met dit thema

Tandarts Noemi Romero en haar team - Monique Brunt i.s.m. Laurea Socials
mic_external_onInterview

Tandartspraktijk Romero heeft alle disciplines in huis: ‘Als ondernemer moet je verder denken’

4 okt om 11:30 uurtimer5 min

Noemi Romero-Torrijos is de drijvende kracht achter Tandartspraktijk Romero in Honselersdijk…

Lees verder »
mic_external_onInterview

Erik van Dam (VvAA) over de handhaving op ‘schijnzelfstandigheid’: ‘Kun je straks nog als zzp'er in de zorg werken? Dat lijkt heel beperkt’

20 sep om 11:30 uurtimer6 min

De Belastingdienst gaat weer serieus handhaven op schijnzelfstandigheid en de bestaande modelovereenkomsten…

Lees verder »
person_outlineBlog

Met energie, humor en hartstocht: Een cao voor de fysiotherapie in wording

17 sep om 09:46 uurtimer4 min

'Rug recht en blik vooruit.' Zo heette het KNGF-congres dat op vrijdag 13 september 2024 te Arnhem plaatsvond.…

Lees verder »
Betrokken, serieus, positief, mondig, rationeel, intuïtief, hardwerkend en digitaal - een paar kenmerken van Gen Z (Foto: Shutterstock)
all_inclusiveAchtergrondartikel

Grijze haren van Gen Z: Tijd voor een gebruiksaanwijzing van deze nieuwe generatie

19 aug om 17:30 uurtimer5 min

De intrede van Generatie Z (Gen Z) op de werkvloer is een feit. Voor leidinggevenden in de zorg kan het soms…

Lees verder »
Merel Kooning: 'Ik dacht dat mijn zachtheid een ramp was. Nu denk ik: nee, juist niet. Daarom blijven medewerkers heel lang en lopen ze met mij weg.' (Foto: Claudia Kamergorodski)
mic_external_onInterview

Tandarts Merel Kooning bij PM Actueel op 24 september: Hoe word je ‘als mens én als medisch ondernemer’ succesvol?

19 jul om 11:45 uurtimer6 min

Tandarts Merel Kooning publiceerde in 2020 ‘Mama rijdt een Bentley’, dat meteen in…

Lees verder »
all_inclusiveAchtergrondartikel

Grensoverschrijdend gedrag: leiderschap én beleid ‘bittere noodzaak’

12 jul om 10:15 uurtimer6 min

De laatste tijd staan de kranten en social media er bol van: grensoverschrijdend gedrag. Schrijnende verhalen…

Lees verder »
Thomas Rietrae: ‘Binnen anderhalf jaar nam ik drie praktijken over. Maar ik ben ook hartstikke gelukkig als ik niks overneem.’ (Foto: Lassus Tandartsen)
mic_external_onInterview

Thomas Rietrae (Lassus Tandartsen) over de snelle groei naar 30 praktijken: ‘Professionele autonomie is cruciaal’

4 jul om 16:30 uurtimer8 min

Thomas Rietrae is eigenaar van Lassus Tandartsen, een tandartsengroep met 30…

Lees verder »
flash_onNieuws

Vertrouwenspunt Tandarts biedt ondersteuning aan tandartsen en tandartsspecialisten

21 jun om 10:30 uurtimer3 min

Vertrouwenspunt Tandarts is opgezet door de KNMT en helpt bij het herkennen van…

Lees verder »