Doorbreek de dramadriehoek

woensdag 17 februari 2016
timer 4 min
Sommige mensen hebben altijd een excuus waarom ze hun werk niet hebben kunnen doen: te druk, privé-omstandigheden, de manager. Herkenbaar? Dan ben je misschien terechtgekomen in de dramadriehoek.

De dramadriehoek van Karpman is een pakkend model om eens geheel anders te kijken naar menselijke communicatie. Het laat zien hoe mensen op elkaar reageren vanuit onbewust en onproductief voorkeursgedrag, ook wel ‘Dramaposities’ genoemd.

 

Wanneer we met elkaar communiceren, zijn er drie ‘dramaposities’ die we als mens (leidinggevende of medewerker) kunnen innemen:
de Redder, het Slachtoffer of de Aanklager.

 

De Redder:
De redder helpt vooral ongevraagd. De redder denkt te weten wat goed is voor de ander.
De redder maakt en houdt anderen door zijn hulp afhankelijk. De redder voelt en handelt voor de ander zonder dit eerst met de betrokkene te overleggen en plaatst deze daardoor snel in een afhankelijkheidspositie. De redder ziet zichzelf als onmisbaar voor de organisatie of als degene die het hardst werkt. (“Als ik er niet zou zijn dan….”)


Het Slachtoffer:
Het Slachtoffer stelt zich machteloos en afhankelijk op. Het slachtoffer kan niets veranderen aan zijn/haar situatie: het ‘overkomt’ hem/haar gewoon en de oorzaken van alle onheil ligt buiten hem/haar. Het Slachtoffer zoekt een redder. Als die het niet goed doet, zal het slachtoffer ook daar weer over klagen.

 

De Aanklager:
De aanklager is vooral boos en verbitterd en legt de schuld van alles wat fout gaat neer bij anderen en wijst hen maar al te graag op hun tekortkomingen. De aanklager wil koste wat kost zijn gelijk behalen. De aanklager vindt anderen niet OK en laat dat duidelijk merken door het uiten van kritiek en afwijzing.

 

Verantwoordelijkheid ontlopen
Alle drie de dramaposities worden gebruikt om eigen verantwoordelijkheid te ontlopen of, bij de redder, zelfs verantwoordelijkheid te ontnemen:
De redder zegt: “Jij kunt het toch niet, kom maar hier!”
Het slachtoffer zeg: “Ik kan het niet want …………………..”
De aanklager zegt: “De ander is er schuld aan dat ik …..…. “

 

Eruit stappen
Wanneer je er nu voor jezelf op gaat letten, ga je zien dat ook jij vaak in meer of mindere mate ‘gevangen’ zit in een dramadriehoek.

Stap zelf uit de dramadriehoek met de volgende vuistregels:
• Stop met het bieden van ‘goede raad’ of ongevraagde hulp.
• Vraag om wat je nodig hebt en communiceer je behoeften i.p.v. je verwijten.
• Geef duidelijk je eigen grenzen aan.
• Manipuleer niet en laat je niet manipuleren.
• Vraag en geef duidelijke feedback.
• Stop geen energie in negatieve zaken om je heen die je niet kunt beïnvloeden.

 

“En wat ga JIJ doen?”
Hoe ga je om met anderen in dramaposities?

Slachtoffergedrag:
Het slachtoffer heeft altijd een excuus waarom iets niet gelukt is, vaak in combinatie met privéomstandigheden. In feite een vorm van emotionele chantage.

Zo iemand geef je duidelijk feedback over het getoonde gedrag. Je laat hem of haar passende oplossingen voor het probleem benoemen en hier vervolgens ook een duidelijke keuze in maken. Je stimuleert hem/haar vervolgens zelf actie te ondernemen richting deze oplossingen.

 

Aanklagergedrag:
De aanklager steekt voortdurend de beschuldigende vinger uit: “de politiek deugt niet”, “die ene manager…”, “het beleid….”, etc. Ook dit is een vorm van verantwoordelijkheid ontlopen want door naar anderen te wijzen hoeft de aanklager zelf niets te doen.
Duidelijke feedback over diens gedrag en van de aanklager eisen een keuze te maken, is ook hier de oplossing:
“En wat ga JIJ doen om het te veranderen?”

 

Reddergedrag:
De redder is bijvoorbeeld die medewerker die altijd tot laat op kantoor zit en/of geen gelegenheid voorbij laat gaan om te zeggen hoe druk hij/zij het heeft.
De manier om deze rol te ontmaskeren is wederom feedback geven, vragen naar het ‘Waarom’ van het gedrag om hem/haar vervolgens te confronteren met de verkeerde keuzes of motieven van dat moment.

 

In alle drie de situaties is het jouw taak als manager om het gedrag van de drie rollen te zien voor wat het is: een gebrek aan eigen verantwoordelijkheid. Blijf zélf uit de Dramadriehoek, geef feedback, communiceer duidelijk wat je ziet, wat je van de ander wil en wat je verwachtingen zijn. Maak de ander krachtiger door geen dingen te doen voor iemand die dat best zelf kan en stimuleer de ander zijn verantwoordelijkheid te nemen.

Al het andere is drama!

 

Jos Luypaers, trainingsbureau W2 Insight, info@w2insight.nl

 

 

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
Doorbreek de dramadriehoek

Meer artikelen met dit thema

De SMART-methode
flash_onNieuws

De SMART-methode

17 feb 2014 timer2 min
Doelstellingen worden vaak te vaag en vrijblijvend geformuleerd. Om dit te voorkomen kun je de SMART-methode…
Lees verder »
Schippers noemt speculaties zorgpremie voorbarig
flash_onNieuws

Schippers noemt speculaties zorgpremie voorbarig

3 feb 2014 timer2 min
Speculaties over de hoogte van de dreigende stijging van de zorgpremie zijn ‘voorbarig’. Dat schrijft minister van…
Lees verder »
MedischOndernemen artikel
flash_onNieuws

Belangrijke managementtechnieken

3 jun 2013 timer3 min
Bijna iedereen vindt zichzelf een goede manager. Toch zou een kwart van de werknemers zijn manager het liefst…
Lees verder »
MedischOndernemen artikel
flash_onNieuws

De kracht van een teamcoach

3 jun 2013 timer2 min
Reorganiseren: hét toverwerkwoord in crisistijd. Verregaande veranderingen voor organisaties, teams en individuen…
Lees verder »
MedischOndernemen artikel
flash_onNieuws

Checklist: Motiveren

28 mei 2013 timer3 min
Of jouw onderneming nu groot of klein is, een team van gemotiveerde, hardwerkende mensen is cruciaal om goede zorg…
Lees verder »
MedischOndernemen artikel
flash_onNieuws

Checklist: Assertiviteit

21 mei 2013 timer2 min
Maak jouw ideeën op assertieve wijze kenbaar. Zet belemmerende irrationele gedachten om in rationele, assertieve…
Lees verder »
Veertien tips voor jouw nieuwe baan
flash_onNieuws

Veertien tips voor jouw nieuwe baan

13 mei 2013 timer2 min
De eerste paar weken of maanden in een nieuwe baan zijn cruciaal, maar ook spannend en zenuwslopend. Hier zijn…
Lees verder »
MedischOndernemen artikel
flash_onNieuws

Plezier in je werk: 7 tips.

13 mei 2013 timer3 min
De beste medewerkers zijn gelukkige medewerkers. Hier zijn een paar tips om jezelf en je collega's plezier te…
Lees verder »