Onlangs deed een medisch tuchtcollege twee uitspraken in euthanasiezaken bij mensen met dementie. Bij één zaak gaat het om het handelen van een arts van het Expertisecentrum Euthanasie. Het Openbaar Ministerie (OM) overweegt deze arts nu te vervolgen. ‘Denk bij euthanasiezaken aan de bescherming van de mensenrechten van patiënten met dementie', stelt Klaas Rozemond, universitair hoofddocent strafrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Klaas Rozemond (docent strafrecht): ‘Vervolg het Expertisecentrum Euthanasie en niet de individuele arts’
woensdag 26 augustus 2020
4 min
In een opinieartikel in de Volkskrant gaat Klaas Rozemond in op twee recente euthanasiezaken bij mensen met dementie. In beide zaken heeft een medisch tuchtcollege geoordeeld dat een arts onzorgvuldig heeft gehandeld bij de euthanasie bij een patiënte met dementie. De eerste keer was in de zogeheten ' Koffiezaak'. Hierbij beëindigde een verpleeghuisarts het leven van een patiënte met dementie door een slaapmiddel in haar koffie te doen en haar vervolgens een dodelijk infuus toe te dienen. De arts had tegenover de patiënte verzwegen dat zij haar leven zou gaan beëindigen. Dat was volgens het tuchtcollege in strijd met het zelfbeschikkingsrecht van de patiënte.
‘Bovendien had de patiënte in haar schriftelijke wilsverklaring het voorbehoud gemaakt dat zij euthanasie wilde wanneer zij daar zelf de tijd rijp voor achtte. Dat had zij nog niet aangegeven en daarom mocht de arts volgens het tuchtcollege de schriftelijke wilsverklaring niet uitvoeren. Daarmee was de Hoge Raad het niet eens: van de Hoge Raad mocht de arts het voorbehoud van de patiënte negeren. Daarom vernietigde de Hoge Raad de beslissing van het tuchtcollege in het belang der wet’, schrijft Rozemond.
Ondeugdelijk oordeel
Rozemond beschrijft een tweede zaak, waarin een tuchtcollege op 17 augustus uitspraak deed. Deze gaat over het handelen van een arts van het Expertise¬centrum Euthanasie. De arts had het leven beëindigd van een patiënte met dementie die niet meer kon uitleggen of zij euthanasie wenste en of zij ondraaglijk leed. Een SCEN-arts ( Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland) oordeelde dat hij niet kon vaststellen of deze patiënte inderdaad ondraaglijk leed. De arts van het expertisecentrum besloot het oordeel van de SCEN-arts te negeren na raadpleging van collega’s van het centrum. Zij vonden het oordeel van de SCEN-arts ondeugdelijk.
Consultatie
Volgens het tuchtcollege moet de arts er zelf voor zorgen dat de SCEN-arts of een andere arts wel een deugdelijk advies uitbrengt. ‘In plaats daarvan heeft deze arts haar collega’s bij het expertisecentrum geconsulteerd, maar die collega’s zijn geen onafhankelijke deskundigen zoals de Euthanasiewet eist. Bovendien kan het tuchtcollege uit hun verklaringen niet opmaken dat de patiënte inderdaad ondraaglijk leed.’
Vervolgen Expertisecentrum Euthanasie
Het Openbaar Ministerie overweegt nu de arts strafrechtelijk te vervolgen. Rozemond vraagt de vraag of dat zinvol is. Volgens hem is de uitspraak van het tuchtcollege volstrekt duidelijk, maar die wordt echter ondergraven ‘wanneer het Expertisecentrum Euthanasie niet volmondig erkent dat het in de fout is gegaan en ook geen adequate maatregelen neemt om herhaling van de gemaakte fouten te voorkomen.’ Hij vindt dat er meerdere argumenten zijn om het expertisecentrum en de leiding daarvan strafrechtelijk te vervolgen.
Recht op leven
Rozemond stelt dat de arts zelf niet verder met de zaak wordt belast wanneer het OM het expertisecentrum vervolgt. ‘Bovendien waren meerdere artsen van het centrum nauw betrokken bij de beslissing tot euthanasie. Het gaat hier om het besluit van een instelling die zich opwerpt als expert op het gebied van euthanasie. Strafrechtelijke vervolging zou duidelijk maken dat het expertisecentrum en de leiding verantwoordelijk zijn voor de naleving van de regels door de artsen van het centrum.'
Het gaat daarbij niet alleen om medische zorgvuldigheidseisen, maar ook om internationale mensenrechten zoals het zelfbeschikkingsrecht en het recht op leven van patiënten. Uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens blijkt dat Nederland verplicht is om zorginstellingen te dwingen adequate maatregelen te nemen ter bescherming van het leven van kwetsbare personen in de gezondheidszorg.
Link: De Volkskrant: ‘Vervolg het Expertisecentrum Euthanasie, niet de individuele arts’, 25 augustus 2020, Trouw, Uitspraak over ‘koffie-euthanasie’ zet de deur open naar dubieuze praktijken, 30 april 2020
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Principeakkoord Cao Huisartsenzorg
22 jun 2017 3 minEr is een principeakkoord bereikt voor een nieuwe Cao Huisartsenzorg. Daarin is onder andere een salarisverhoging…
Lees verder »
Implantologie tandarts en kaakchirurg bij VGZ weer mogelijk
21 jun 2017 1 minNa bemiddeling door de KNMT wordt voor verzekerden van VGZ de implantaatgedragen prothese ook volledig vergoed…
Lees verder »
KNMG: 'Naming and shaming' artsen moet worden afgeschaft
15 jun 2017 3 minDe politiek moet naming and shaming van artsen via openbaarmaking van berispingen en boetes afschaffen, dat stelt…
Lees verder »
Inkoopbeleid fysiotherapie: behandelindex en selectieve inkoop
14 jun 2017 7 minFysiotherapie loopt doorgaans voorop bij ontwikkelingen in de zorg. Zorgverzekeraars lijken de fysiotherapie als…
Lees verder »
Huisarts geschrapt uit register na grootschalige fraude
12 jun 2017 2 minEen huisarts wordt geschrapt uit het BIG-register vanwege grootschalige fraude/ Hierdoor mag hij zijn beroep niet…
Lees verder »
Tandarts doet melding kindermishandeling en krijgt waarschuwing tuchtrechter
8 jun 2017 4 minOp aanraden van Veilig Thuis deed een tandarts melding van kindermishandeling/verwaarlozing, waarop de moeder een…
Lees verder »
Handhaving Wet DBA opnieuw uitgesteld
8 jun 2017 1 minDe uitvoering van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) is opnieuw uitgesteld. Staatssecretaris…
Lees verder »
Nza: Zorgverzekeraars moeten eerstelijnszorg meer inkopen op kwaliteit
7 jun 2017 2 minZorgverzekeraars kopen eerstelijnszorg vooral in op basis van tarieven en kosten in plaats van kwaliteit van zorg…
Lees verder »
Reactie toevoegen