Op weg naar echte en virtuele dokters in de maatschap

Rob van Damme: ‘Over vijf jaar zou het personeelstekort in de eerstelijnsgezondheidszorg wel eens opgelost kunnen zijn’ (Foto: Praktijk Bast & Van Damme)
In april 2023 schreef ik in een column in MedischOndernemen: 'Ik wens u veel personeel'. Want zonder goede ondersteuning kunnen we als zorgprofessionals in de eerste lijn niet goed functioneren. Maar wat gaan we doen als er steeds minder mensen beschikbaar zijn op de arbeidsmarkt als doktersassistente of praktijkondersteuner? De interesse voor beroepen in de zorg is de laatste jaren gedaald, terwijl de zorgvraag toeneemt.
Bijna de helft van de huisartsenpraktijken verwacht de komende jaren een tekort aan medewerkers (bron: Nivel, ‘De arbeidsmarkt van de Nederlandse huisartsenzorg in 2023’, 2024). Als belangrijke oorzaken voor de schaarste worden genoemd: een negatief imago, een gebrek aan stageplaatsen, de hoge werkdruk en de keuze van afgestudeerde assistenten voor een vervolgstudie op hbo-niveau. Het is een illusie om te veronderstellen dat het capaciteitsprobleem de komende jaren kleiner zal worden. We moeten dus creatief nadenken over alternatieve oplossingen. Als er onvoldoende handjes aanwezig zijn, dan moeten we goed kijken wat de beschikbare handjes dan het beste kunnen doen? En hoe we het werken in de praktijk leuk kunnen houden voor de medewerkers?
Steeds meer AI-toepassingen
Automatisering ofwel technologie wordt vaak gezien als bedreiging voor fysieke arbeid. In de zorg waar al tekorten zijn, speelt dat gevoel minder. Veel standaardtaken kunnen worden overgenomen door kunstmatig intelligente software. Denk daarbij aan triage door chatbots of via patiëntportalen, spraakherkenning en documentatie, diagnose-ondersteuning en beoordeling van medische beeldvorming. Maar niet alles kan door artificial intelligence (AI) worden overgenomen. Menselijke tussenkomst blijft essentieel om de kwaliteit en veiligheid van de huisartsenzorg te waarborgen. Een groot deel van de geneeskunde zal de komende jaren drastisch veranderen door de opkomst van AI. Maar aan geneeskunst zal altijd behoefte blijven. Toch?
Is de AI-dokter empathischer?
Hoe realistisch is een ontwikkeling richting virtuele dokters? In de tv-serie Star Trek Voyager werd een hologramdokter oftewel een Emergency Medical Hologram opgevoerd. Dat personage ontwikkelde zich van een noodhulpsysteem, voor als er geen levende dokter beschikbaar was, tot een volwaardige medische collega met zelfbewustzijn en een eigen persoonlijkheid. Met de komst van kwantumcomputers in het komende decennium met een wel haast oneindige rekenkracht zou een dergelijke AI-dokter wel eens realiteit kunnen worden. Misschien is die dokter zelfs wel empathischer en geduldiger dan de menselijke variant?
Geen personeelstekort
Uit diverse wetenschappelijke publicaties blijkt dat patiënten soms de antwoorden van een chatbot beter en prettiger vinden dan van een fysieke dokter. Zelflerende systemen zullen zich ook op het gebied van ‘menselijke’ interactie verder blijven ontwikkelen. Dus is de vraag niet of er virtuele collega’s gaan komen, maar wanneer? Over vijf jaar zou het personeelstekort in de eerstelijnsgezondheidszorg wel eens opgelost kunnen zijn. De belangrijkste vragen zijn dan misschien wel: hoe duur is een virtuele huisarts? En hoeveel dokters van vlees en bloed moeten er minimaal in een maatschap zitten?
Link: Rob van Damme, Personeel: er is nog veel onbenut potentieel, 6 april 2023
Over de studie Arbeidsmarkt Huisartsenzorg
De studie ‘De arbeidsmarkt van de Nederlandse huisartsenzorg in 2023.’ van Nivel verscheen in juni 2024 en biedt een gedetailleerd overzicht van de huidige arbeidsmarktsituatie binnen de Nederlandse huisartsenzorg. Uit het rapport blijkt dat 56% van de huisartsenpraktijken een tekort aan huisartsen verwacht en 47% een tekort aan doktersassistenten. Daarnaast ervaart 77% van de praktijken een hoge werkdruk onder huisartsen en 67% onder doktersassistenten. Ook heeft 60% van de praktijken in het afgelopen jaar een patiëntenstop moeten invoeren vanwege capaciteitsproblemen.
Over Rob van Damme
Rob van Damme is huisarts bij huisartsenpraktijk Bast en Van Damme. De praktijk is onderdeel van het nieuwe Gezondheidsplein De Boog, een nieuw gezondheids- en sportcentrum in Nijmegen-Noord met eerstelijnspraktijken, welzijnsinstellingen, sportclubs en breedtesport. Zie: www.bastenvandamme.nl en www.gpnn.nl. Lees meer van Rob bij MedischOndernemen: Rob van Damme en Gezondheidsplein Nijmegen Noord: ‘Positieve gezondheid - niet als blauwdruk, maar met een open mind', 29 september 2022
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
De digitale voordeur: zo maak je zorg toegankelijker en efficiënter
10 jul om 13:30 uur 3 minPatiënten verwachten duidelijkheid. Zoveel mogelijk gemak en snelheid. Toch blijft de…
Bob van Ravensberg (Fysiovakbond FDV): ‘Elke dag stoppen tien fysiotherapeuten, maar de politiek grijpt niet in’
3 jul om 12:30 uur 6 minFysiotherapeuten verlaten in groten getale het vak vanwege lage tarieven en een te hoge…
Hikos helpt patiënten door de ‘medische doolhof’: Een extra paar ogen op afstand
30 jun om 12:30 uur 5 minBij het online platform Hikos kunnen patiënten via beeldbellen overleggen met een specialist…
Laura Bas over vier generaties op de werkvloer: ‘Zoek de verbinding in plaats van de verschillen’
23 jun om 09:00 uur 4 minGeneratie Z-expert Laura Bas gaf tijdens de Dag van de Praktijkmanager op 12 juni een inspirerende keynote over…
ZorgSom & Partners en Voorpraktijken bundelen krachten voor optimale ondersteuning van mondzorgpraktijken
20 jun om 10:55 uur 4 minZorgSom & Partners en Voorpraktijken kondigen een samenwerking aan die zich richt op het verbeteren van…
Nora Ennahachi bij de PM Dag: ‘Begin bij authentiek leiderschap, ontwikkel je en maak je onmisbaar’
17 jun om 16:00 uur 5 minTijdens een boeiende masterclass deelde Nora Ennahachi, operationeel directeur van MyDent en oprichter van Dent…
Erik van Dam (VvAA) over nieuwe zzp-wetten: ‘De wetsvoorstellen gaan alweer op de lange baan’
16 jun om 16:30 uur 5 minDe val van het kabinet-Schoof begin juni maakt de inwerkingtreding van nieuwe zzp-wetgeving…
Eerste impressie van de Dag van de Praktijkmanager (2025): ‘Zorg dat je impact als leider duurzaam is’
13 jun om 11:30 uur 6 minDe Dag van de Praktijkmanager heeft dit jaar als thema ‘het leukste vak ter wereld’. Dagvoorzitter Charlotte…