Kernwaarden huisartsenzorg onder druk: Het zal je dokter maar wezen

Stel je woont in een dorp waar een huisarts met pensioen gaat. Aardige man, fijne dokter. Er zijn twee jonge dokters die de praktijk wel willen overnemen. De adviseur van de vertrekkende dokter geeft aan dat hij een paar honderdduizend euro aan goodwill kan vragen. Niet voor de inventaris of het pand, maar omdat hij jarenlang zijn energie en tijd in de populatie heeft gestopt (waar hij overigens ook een net inkomen voor heeft genoten). Dat is voor de startende collega’s te veel, signaleert huisarts Rob van Damme.

De pensionado houdt voet bij stuk: die goodwill is immers een leuk bedrag om van te gaan reizen. Ook al heeft hij een mooi pensioen opgebouwd, waar dat ook makkelijk van zou kunnen. De jonge collega’s moeten met pijn in het hart afhaken. Enkele dagen later komt er een commerciële partij die zonder blikken of blozen het gevraagde bedrag op tafel legt. Ze hebben een mooi verhaal hoe de praktijk zal worden voortgezet en gemoderniseerd. Veel e-health, een call center en dokters op afstand en natuurlijk ook spreekuren in het dorp. Iedereen blij toch?

Veel aandacht voor vrouwelijke patiënten

Stel je woont in een stadje en bent ingeschreven bij een ervaren huisarts. Aardige man, heel betrokken en deskundig. Hij heeft veel aandacht voor vrouwelijke patiënten en toont ook veel begrip voor hun gevoelens en onzekerheden. Iemand die de tijd voor je neemt en je ook troost als je verdrietig bent. Hij is best aantrekkelijk om te zien. Wel opvallend dat hij erg makkelijk gynaecologisch onderzoek doet en dan heel dichtbij komt. Bij sommige dames iets te dichtbij. Na hoger beroep bij het tuchtcollege mag hij nu zijn beroep niet meer uitoefenen. Einde praktijk. Wel goed toch? Ook voor de paar duizend mensen voor wie hij gewoon een aardig een deskundige dokter was.

Nergens plek, praktijken zitten vol

Stel je verhuist naar een andere stad en je wil daar ook een fijne dokter net als in je oude woonplaats. Maar er is nergens plek. Er zijn wachtlijsten om je in te kunnen schrijven. Dus er moeten eerst mensen doodgaan of verhuizen voordat je aan de beurt bent. Bij spoedsituaties word je wel geholpen, maar je moet dan wel geluk hebben dat ze tijd voor je maken. Telkens hoor je dat de praktijken vol zijn. Bij dokters die iets verder weg hun praktijk hebben, krijg je de boodschap dat zij jou niet kunnen inschrijven omdat je verder dan 15 minuten rijden van ze vandaan woont. Wel begrijpelijk toch?

Toegang tot zorg valt weg

Helaas komen dit soort situaties steeds vaker voor en zijn al lang geen uitzondering meer. De kranten staan er vol van. Als burger kun je hier weinig mee. Je hebt er vooral last van. Wat de oorzaak ook mag zijn: falen van de politiek, de regering, de inspectie voor de volksgezondheid, lokaal bestuur of de zorgverzekeraars. Je hebt als burger geen enkele keus. Het overkomt je. Klagen helpt niet. Boos worden ook niet. Of het nu het ontbreken van een moreel kompas is bij een individuele dokter of een collectieve afspraak. Het zal jouw dokter maar wezen. Het feit blijft dat de toegang tot kwalitatief goede zorg voor jou als burger wegvalt.

Niet het onderste uit de kan

Wie neemt verantwoordelijkheid om hier iets aan te doen? Natuurlijk moeten de huisartsen daar zelf aan bijdragen. Door bijvoorbeeld bij praktijkopvolging niet het onderste uit de kan te willen hebben. Door je als dokter niet in te laten pakken door commerciële partijen die meer verstand hebben van dubbelzijdig plakband dan van goede zorg. Door onderling solidair te zijn en elkaar te helpen als het niet goed gaat. Door je als jonge dokter te realiseren dat je een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebt en dat de maatschappij heel veel geld in jouw opleiding heeft gestoken. Door gewoon integer en fatsoenlijk te blijven zoals je van een professional mag verwachten.

Winstbejag versus kernwaarden

Maar het is al lang geen vraagstuk meer wat door de dokters alleen kan worden opgelost. Winstbejag, efficiency gedreven modernisering, innovatie ten koste van persoonlijke aandacht en dergelijke staan op gespannen voet met de kernwaarden van goede huisartsenzorg: persoonsgericht, medisch-generalistisch, continu en gezamenlijk. Als we hier niet met zijn allen voor blijven vechten dan zullen deze kernwaarden snel eroderen. Het is niet vijf voor twaalf, maar inmiddels al na middernacht.

Over Rob van Damme

Rob van Damme is huisarts bij huisartsenpraktijk Bast en Van Damme. De praktijk is onderdeel van het nieuwe Gezondheidsplein De Boog, een nieuw gezondheids- en sportcentrum in Nijmegen-Noord met eerstelijnspraktijken, welzijnsinstellingen, sportclubs en breedtesport. Zie: www.bastenvandamme.nl en www.gpnn.nl. Lees meer van Rob bij MedischOndernemen: Rob van Damme en Gezondheidsplein Nijmegen Noord: ‘Positieve gezondheid - niet als blauwdruk, maar met een open mind', 29 september 2022