Met veel babystapjes kun je ook een grotere afstand afleggen

Er spelen eigenaardigheden rond het thema duurzaamheid, signaleert huisarts Rob van Damme. Bij verandering moeten praktijken bestaande routines en denkbeelden los durven laten. Dat is lastig, merkt hij. ‘Ondertussen ga ik toch maar door met de kleine stapjes die ik zelf kan zetten: zonnepanelen, tweedehands meubilair in de praktijk, elektrisch vervoer, minder aerosolen voorschrijven.’

Het lijkt logisch dat we zuinig om moeten gaan met onze leefomgeving. We zijn immers voor ons voortbestaan en gezondheid afhankelijk van onze planeet. Wereldwijd is de gezondheidszorg verantwoordelijk voor 7% van de totale CO2-uitstoot. Deze schatting geldt ook voor Nederland (Gupta 2019 en RIVM 2023). Er zijn geen concrete cijfers bekend voor de CO2-voetafdruk van de huisartsenzorg in Nederland. In Groot-Brittannië is de bijdrage van huisartsen, tandartsen en opticiëns gezamenlijk goed voor 20% van de totale CO2-uitstoot van de gezondheidszorg.

Mogelijkheden

We kunnen dus vanuit deze sector best een steentje bijdragen aan het tegengaan van klimaatverandering. Van de eerdergenoemde CO2-uitstoot in de gezondheidszorg is 38% gerelateerd aan energiegebruik, 22% betreft vervoer en 18% geneesmiddelen. Dat biedt mogelijkheden voor praktijkvergroening. Afhankelijk van de persoonlijke en lokale situatie kunnen er diverse instrumenten worden opgezet om duurzaamheid na te streven.

Hardnekkigheden

Er spelen echter ook wat eigenaardigheden rond het thema duurzaamheid. Of wellicht beter hardnekkigheden. Bij verandering moet je ook bestaande routines en denkbeelden los durven laten. En dat is lastig. Een mooi voorbeeld is ons streven in de praktijk om papierloos te werken. Toch blijkt dat moeilijker dan je denkt. Het feit dat je geen folders, visitekaartjes, posters en dergelijke in de praktijk wilt gebruiken stuit op verbaasde gezichten en ongemak. We maken regelmatig mee dat de overheid, leveranciers, samenwerkingspartners in zorg en welzijn nog steeds geneigd zijn om bomen te laten omhakken voor het uitdragen van hun boodschap.

Dilemma’s

Daarbij is de toename van digitale oplossingen overigens ook niet zonder gevolgen voor de planeet. Wat dacht u van de energie die al die extra dataopslag kost? Niet voor niets leggen we nu hele weilanden vol met zonnepanelen en ontsieren we de horizon met windmolens. Waar doen we goed aan? Toch maar die young timer diesel oprijden of een nieuwe elektrische auto die niet in een parkeergarage mag staan vanwege extra brandgevaar? Wel of niet dat nieuwe mobiele telefoontje aanschaffen dat zuiniger is maar moeilijker te recyclen? Wat vinden we van de ecologische voetafdruk van het redden van een mensenleven door de inzet van een traumahelikopter? Kun je nog wel een gewoon bosje bloemen aan iemand geven als je weet hoeveel CO2-uitstoot de kweek ervan oplevert?

Toch kleine stapjes

Is het urgentiebesef hoog genoeg dat we kunnen we vertrouwen op de technologische vooruitgang die straks voor voldoende geavanceerde CO2-filters zal zorgen, waardoor de klimaatverandering een halt wordt toegeroepen? Sommige aardbewoners lappen werkelijk alles aan hun klimaatlaars omdat ze ervan uitgaan dat het toch wel goed komt. Hebben zij gelijk? Al met al is duurzaamheid best ingewikkeld als je er wat meer over na gaat denken. Er spelen zoveel belangen mee. Ondertussen ga ik toch maar door met de kleine stapjes die ik zelf kan zetten: zonnepanelen, tweedehands meubilair in de praktijk, elektrisch vervoer, minder aerosolen voorschrijven. Waarom? Gewoon omdat je met veel babystapjes ook een grotere afstand kun afleggen. Gewoon omdat het een goed gevoel geeft om aardig voor onze planeet en zijn bewoners te zijn.

Bronnen:

• Gupta, Een stuur voor de transitie naar duurzame gezondheidszorg, 2019
• RIVM, Het effect van de zorgsector op het milieu, 2023

Over Rob van Damme

Rob van Damme is huisarts bij huisartsenpraktijk Bast en Van Damme. De praktijk is onderdeel van het nieuwe Gezondheidsplein De Boog, een nieuw gezondheids- en sportcentrum in Nijmegen-Noord met eerstelijnspraktijken, welzijnsinstellingen, sportclubs en breedtesport. Zie: www.bastenvandamme.nl en www.gpnn.nl. Lees meer van Rob bij MedischOndernemen: Rob van Damme en Gezondheidsplein Nijmegen Noord: ‘Positieve gezondheid - niet als blauwdruk, maar met een open mind', 29 september 2022