Michel Fortman (VvAA) tijdens de PM Dag: ‘Ziekteverzuim neemt toe, vooral door mentale druk’

vrijdag 6 juni 2025
timer 5 min
Michel Fortman VvAA

Michel Fortman: 'Praktijkmanagers zijn de spil in de aanpak van verzuim. Wacht niet te lang. Signaleer op tijd. Creëer een veilige werkomgeving.' (Foto: VvAA)

Michel Fortman, senior verzuimadviseur bij VvAA, ziet het ziekteverzuim in de eerstelijnszorg al jaren stijgen. Tijdens de Dag van de Praktijkmanager deelt hij zijn inzichten over de trends, oorzaken en mogelijke aanpak. Hij signaleert dat de nasleep van corona, toenemende werkdruk, oplopend personeelstekort en mentale klachten samenkomen in een zorgwekkend patroon.

Als senior verzuimadviseur bij VvAA werkt Michel Fortman breed in de zorg, van ziekenhuizen, verpleeghuizen tot eerstelijnspraktijken. Hij ondersteunt  praktijkmanagers, HR-afdelingen en bestuurders bij ziekteverzuimvraagstukken. Daardoor kan hij ook met een brede blik het werkveld overzien. ‘We kijken zowel naar de ‘harde kant’, zoals wetgeving, cijfers, premies en risico’s , als naar de ‘zachte kant’, dat wil zeggen beleid, begeleiding, preventie. Wat doe je voor, tijdens en na het verzuim? Dat vormt ook de basis van mijn workshop tijdens de Dag van de Praktijkmanager.’ (Zie het programma: de workshop Focus op verzuim)

Wat zijn de belangrijke trends in het ziekteverzuim? Is corona écht nog steeds een factor?

‘Het ziekteverzuim in de zorg stijgt al jaren. Niet alleen het aantal gevallen neemt toe, vooral het langdurig verzuim groeit. Dat is ernstig, want het betekent dat mensen structureel uitvallen, en soms zelfs definitief. De instroom bij het UWV van mensen met arbeidsongeschiktheid is nog steeds stijgende.’

‘Corona heeft zeker invloed gehad, maar niet per se via long covid. Het echte effect zit in de nasleep: de werkdruk is na corona niet verminderd, integendeel. Door inhaalzorg en personeelskrapte is de druk op de mensen die er nog wél zijn alleen maar groter geworden. Tegelijk is het lastig om nieuwe, jonge mensen aan te trekken. Het personeelsbestand veroudert, ook in de eerste lijn. Dat zie je niet alleen in ziekenhuizen, maar ook bij huisartsenpraktijken en tandartspraktijken.’

Is dat gebrek aan personeel zichtbaar in de praktijken?

‘Absoluut. Doktersassistenten zijn amper te vinden. Huisartsen nemen soms noodgedwongen zelf de telefoon op. Dat is geen keuze, maar pure noodzaak. En het gaat ten koste van hun eigen energie. De krapte drukt op het hele systeem. Praktijkmanagers hebben een cruciale rol in het opvangen van die druk, maar staan daardoor zelf vaak ook onder druk.’

Vooral het langdurige verzuim stijgt. Waar komt dat door?

‘Meer dan 40 procent van het verzuim in de zorg is psychisch van aard. Dat blijkt uit cijfers van onder andere TNO. Denk aan burn-out, overspannenheid, stress. De meest voorkomende oorzaak? Verlies van controle. Mensen ervaren dat hun werk, privéleven, financiën, mantelzorg en lichamelijke veranderingen – zoals de overgang – samenkomen in een mix van druk die te groot wordt. Als je dat niet tijdig onderkent, vallen ze langdurig uit.’

Zijn er specifieke risicogroepen?

‘Ja. Vrouwen tussen de 25 en 40 jaar vormen de grootste risicogroep. Zij combineren werk vaak met zorg voor kinderen en/of mantelzorg, zijn ambitieus en willen het op alle vlakken goed doen. In de zorgsector is een groot deel van het personeel vrouw en dan zie je relatief veel uitval. Dat geldt overigens niet alleen voor ondersteunend personeel zoals assistenten, maar ook voor de praktijkhouders zelf.’

Ook artsen zijn niet immuun?

‘Zeker niet. Artsen dragen veel verantwoordelijkheid en zijn vaak slecht in zelfzorg. Ze adviseren hun patiënten over mentale gezondheid, maar vergeten zichzelf. Bovendien willen ze geen ‘watje’ lijken tegenover hun team. Daarom is het belangrijk dat praktijkmanagers alert zijn – ook op de mentale toestand van de praktijkhouder.’

Wat kunnen praktijken doen om verzuim te voorkomen of te beperken?

‘Een veilige werkomgeving is cruciaal. Medewerkers moeten zich veilig voelen om zich uit te spreken over hun mentale gesteldheid. Als je het gevoel hebt dat je niet kunt praten over stress of zorgen, loop je vast. Praktijkmanagers kunnen hierin veel betekenen, door subtiel te ‘temperaturen’: hoe gaat het echt met iemand?’

VvAA is ondertussen met haar eigen verzuimverzekering een preventieprogramma gestart in samenwerking met The Mental Move. Wat houdt dat in?

The Mental Move helpt organisaties bij het verbeteren van de mentale gezondheid van hun medewerkers. Zij bieden een platform met een breed aanbod van zelfhulpmodules en workshops, verzorgd door psychologen.’

Is Mental Move al beschikbaar voor eerstelijnspraktijken?

‘De samenwerking met The Mental Move is vorig jaar als pilot gestart. Door de positieve reacties is het platform nu kosteloos beschikbaar voor alle medewerkers van werkgevers met een VvAA Gezond in Praktijk Pakket.’

‘De resultaten zijn veelbelovend. We zien het gebruik van het platform door medewerkers flink toenemen. Dat is goed nieuws.  Burn-outs kunnen immers maanden tot een jaar duren – dat voorkom je liever.’

Wat geef je praktijkmanagers mee tijdens de Dag van de Praktijkmanager?

‘Praktijkmanagers zijn de spil in de aanpak van verzuim. Tijdens mijn workshop neem ik ze mee in de drie fasen van verzuim: vóór, tijdens en na. Wat kun je doen om verzuim te voorkomen? Hoe begeleid je iemand goed tijdens ziekte? En hoe zorg je voor een duurzame terugkeer? Ik wil het dit jaar vooral pragmatisch maken. Dus veel interactie, voorbeelden, praktische handvatten en herkenbare casuïstiek.’

‘Wacht niet te lang. Signaleer op tijd. Creëer een veilige werkomgeving waarin mensen zich durven uitspreken. En wees je als praktijkmanager bewust van je invloed. Jij kunt echt het verschil maken voor de praktijk als geheel.’


Meer weten? Kom naar de Dag van de Praktijkmanager op 12 juni

Wil je kennismaken met Michel Fortman, zijn visie op verzuim en het voorkomen en begeleiden ervan? Michel geeft op 12 juni de workshop Focus op verzuim tijdens de Dag van de Praktijkmanager in Maarsbergen. We hopen je op donderdag 12 juni te zien in Soesterberg. Deelname kost €399,- per persoon, exclusief btw. Ben jij lid van het PraktijkmanagersNetwerk? Dan profiteer je van €150,- korting op je deelname. 

Ga voor alle informatie en aanmelden naar www.pmdag.nl.


 

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.

Meer artikelen met dit thema

Overweeg jij een andere baan? Zo hak je de knoop door
flash_onNieuws

Overweeg jij een andere baan? Zo hak je de knoop door

5 feb 2018 timer2 min
Twijfel je of je nog wel op de juiste plek zit? Overweeg je om een andere baan te gaan zoeken? Met deze truc kun…
Lees verder »
Maatschap, bv of coöperatie?
flash_onNieuws

Maatschap, bv of coöperatie?

1 feb 2018 timer4 min
Van oudsher werken zorgaanbieders meestal samen in een maatschap. Maar er zijn meer opties die misschien beter…
Lees verder »
Casus Bernhoven: Toekomstbestendige zorg in de regio
flash_onNieuws

Casus Bernhoven: Toekomstbestendige zorg in de regio

1 feb 2018 timer5 min
Tijdens MedischOndernemen LIVE presenteerde ze haar praktijkcase ‘Bernhoven, efficiënt samenwerken tussen eerste…
Lees verder »
‘Geneeskundeopleiding bereidt niet voor op huidige praktijk arts’
person_outlineBlog

‘Geneeskundeopleiding bereidt niet voor op huidige praktijk arts’

25 jan 2018 timer3 min
Medisch specialisten en huisartsen hebben een compleet ander vak dan twintig jaar geleden: ze moeten meer…
Lees verder »
Te strakke planning vaak niet besproken
flash_onNieuws

Te strakke planning vaak niet besproken

12 jan 2018 timer2 min
Meer dan de helft van de werknemers (55 procent) kan zijn taken niet altijd binnen de beschikbare tijd uitvoeren.…
Lees verder »
Rotterdamse eerstelijnsorganisaties fuseren
flash_onNieuws

Rotterdamse eerstelijnsorganisaties fuseren

10 jan 2018 timer1 min
'Zonboog' is de overkoepelende naam van de gefuseerde eerstelijnsorganisaties Stichting Zorg op Noord en Stichting…
Lees verder »
Meerderheid werkt door met griep
flash_onNieuws

Meerderheid werkt door met griep

9 jan 2018 timer2 min
74 procent van de Nederlanders meldt zich niet ziek bij een (lichte) griep. Dat blijkt uit landelijk onderzoek in…
Lees verder »
Boost je team: Gelukkig oudjaar!
flash_onNieuws

Boost je team: Gelukkig oudjaar!

8 jan 2018 timer3 min
Een nieuw jaar, een nieuw begin. Onder het genot van champagne wenst iedereen elkaar alle goeds voor het komende…
Lees verder »