MedischOndernemen Magazine 2: 'Imperfect verduurzamen mag, iedere stap telt!'

De gezondheidszorg bevindt zich op een belangrijk kantelpunt. De toegenomen zorgvraag met toenemende zorgkosten en de personeelstekorten zetten het systeem fors onder druk. Op korte termijn moeten er grote transities plaatsvinden om deze druk aan te kunnen. En tegelijkertijd is daar het groeiende besef dat we goed voor onze leefomgeving moeten zorgen om de gezondheid van onze medemens op de langere termijn goed te houden. Ook daarvoor is het nodig om al op de korte termijn maatregelen te nemen. Dit schrijft gasthoofdredacteur Diana Lucassen in haar voorwoord bij de nieuwe editie van MedischOndernemen over 'Duurzaamheid in de eerste lijn'.

Samenwerken is noodzaak

De omslag naar duurzame zorg vraagt om samenwerking op alle niveaus: tussen ziekenhuizen, huisartsenpraktijken, zorginstellingen, paramedici, wijkverpleegkundigen, apotheken, gemeenten, verzekeraars, politiek en bovenal de professionals met de inwoners. Samenwerking is niet optioneel, maar een noodzaak. In dit magazine lees je bijvoorbeeld hoe huisartsen met fysiotherapeuten en POH-ers samenwerken op gebieden van leefstijl, valpreventie, artrosezorg en psychosomatiek. Maar ook lees je hoe lokaal, regionaal en landelijk beleid afgestemd kan worden.

Kleine stappen met impact

In de laatste twee jaren nemen de mooie duurzame vernieuwingen een hoge vlucht in de gezondheidszorg. Hulpverleners zijn doordrongen van de noodzaak tot verandering om een gezondere leefomgeving te creëren. Het gaat vaak om kleine stappen per hulpverlener, maar door dit samen te doen als praktijken, ziekenhuizen, regio’s en landelijk kunnen we een grote impact maken. In de regio NW Utrecht kozen huisartsenpraktijken verbeterpunten zoals een doorstroombegrenzer op de kraan, een poederinhalator in plaats van een aerosol en overstappen op een groene energieleverancier. Dertig praktijken verbeterden in één jaar 130 punten en maakten zo samen een grote stap.

Begin klein

Om het draagvlak te vergroten bij collega’s is het goed om te adviseren met kleine stapjes te beginnen. Begin dus klein! Maak het vervolgens leuk, kies die maatregelen waar je blij van wordt. Misschien past een fietsenplan bij je personeel of kan er wandelend vergaderd worden. Waarom niet dagelijks gezonde salades op het werk? Lekker en gezond. Het hoeft niet perfect! Imperfect verduurzamen mag, iedere stap telt!

Preventie is cruciaal

Natuurlijk is de niet voorgeschreven pil, chemotherapie of andere medische behandeling de meest duurzame! En daarmee is preventie cruciaal in het verduurzamen van de gezondheidszorg. Welzijnsprogramma’s die verbindingen tussen mensen tot stand brengen, de Gecombineerde Leefstijlinterventie, andere beweegprogramma’s en armoedebestrijding zijn belangrijke hulpmiddelen om mensen in hun kracht te zetten. Mensen die in hun kracht staan kunnen gezonde keuzes maken. Alhoewel er vaak bezuinigd wordt op preventieprogramma’s, recent nog op de voorlichting op scholen door het Voedingscentrum, vertellen hulpverleners in dit magazine over succeservaringen en de noodzaak om juist hierin te investeren. In de ene gemeente gaan veel gesprekken over armoedebestrijding, in andere gemeenten is eenzaamheid een groot probleem. Het is aan de professional om plaatselijk te beslissen wat er nodig is.

Minder controle, beter betaalbaar

Hoe moeten we verder met zoveel veranderingen en toenemende financiële tekorten? De meest gehoorde tijdsverspilling onder hulpverleners is administratie en tevredenstellen van allerlei controlesystemen in de zorg. Waarom? In de gezondheidszorg werken grotendeels intrinsiek gemotiveerde mensen. Wanneer gaan we weer werken vanuit vertrouwen in plaats van wantrouwen? Vraag de hulpverlener wat er nodig is om het werk goed te doen! En luister serieus naar hun antwoorden. Een afgeslankt controlesysteem is vast veel betaalbaarder.

Beweging van onderop

Als we allemaal kleine stappen zetten op gebied van duurzaamheid, maken we samen het verschil. Door mooie samenwerkingen kunnen we van elkaar leren en een versnelling in dit proces aanbrengen. Het aantal Green Teams in de Nederlandse zorg neemt toe in rap tempo. Het is een mooie bottom-up beweging van vele hulpverleners die doordrongen zijn van de noodzaak om nu te investeren voor de gezondheid van de volgende generaties.

Diana Lucassen, praktijkhouder in Medisch Centrum Vinkeveen en pleitbezorger van duurzame huisartsenzorg

Meer lezen? 

• Huisarts Diana Lucassen en de duurzame huisartsenpraktijk: ‘Als iedereen kleine stappen zet, maak je samen een grote sprong’, 3 juni 2025

• Quickscan helpt bij overstap naar duurzaam voorschrijven: ‘Sta stil bij elke pil’, 24 februari 2025