Veel praktijkhouders weten het niet, maar ook eerstelijnspraktijken moeten zich houden aan de principes van de zorgbrede governancecode. Nog meer regeltjes? Nee, de code is geen in beton gegoten afvinklijstje, maar een hulpmiddel voor een pittige discussie over waar u eigenlijk voor staat.
Governancecode zorg: handig voor ondernemers in de eerste lijn
donderdag 5 april 2018
6 min
Hoe is de governancecode voor de zorg ontstaan?
Na misstanden bij woningbouwcoöperaties en andere publieke organisaties in de jaren negentig barstte er een maatschappelijke discussie los over de controle op organisaties die publiek geld besteden. De commissie Tabaksblatt deed in 2003 een aantal aanbevelingen. Brancheorganisaties, waaronder de KNMG, vertaalden dit in 2007 naar een zorgbrede governancecode.
Wat is governance precies?
Governance is de Engelse term voor het bestuur van een onderneming. Algemeen erkende basisbeginselen van goed bestuur zijn:
- Transparantie
- Doelmatigheid en efficiëntie
- Verantwoording afleggen
- Integriteit en onafhankelijkheid (dit houdt bijvoorbeeld in dat je je niet laat betalen door een farmaceut maar kiest wat het beste is voor de patiënt).
- Scheiding functies bestuur en toezicht
- Aantoonbare aandacht voor stakeholders (o.a. patiënten)
- Goed werkgeverschap
Wat staat er in de governancecode voor de zorg?
Zeven principes vormen de basis van de governancecode. Die principes zijn vervolgens uitgewerkt in bepalingen of gedragsregels die de concrete toepassing van het principe beschrijven. U kunt de hele code lezen op www.governancecodezorg.nl .
Sinds 1 januari 2017 is de code vernieuwd. De vernieuwde code legt meer dan voorheen de nadruk op de maatschappelijke opdracht van de opdracht. Nieuw is ook de term 'waardecreatie' . Let wel: de code benoemt niet wat de maatschappelijke opdracht van de organisatie is of welke waarde de organisatie creëert, maar dwingt wel om daarover na te denken.
De 7 principes van de zorgbrede governancecode:
1. De maatschappelijke doelstelling en legitimatie van de zorgorganisatie is het bieden van goede zorg aan cliënten.
2. De raad van bestuur en raad van toezicht hanteren waarden en normen die passen bij de maatschappelijke positie van de zorgorganisatie.
3. De zorgorganisatie schept randvoorwaarden en waarborgen voor een adequate invloed van belanghebbenden.
4. De raad van bestuur en raad van toezicht zijn ieder vanuit hun eigen rol verantwoordelijk voor de governance van de zorgorganisatie.
5. De raad van bestuur bestuurt de zorgorganisatie gericht op haar maatschappelijke doelstelling.
6. De raad van toezicht houdt toezicht vanuit de maatschappelijke doestelling van de zorgorganisatie.
7. De raad van bestuur en raad van toezicht ontwikkelen permanent hun professionaliteit en deskundigheid.
Nog meer regels voor de zorg? Waren we niet juist aan het dereguleren?
De bedoeling is nadrukkelijk niet dat de code nog een extra afvinklijstje is. De code is bedoeld als een document dat discussie en reflectie stimuleert. Het is een instrument waarmee een organisatie zelf kan nadenken over het waarborgen van goede zorg en het realiseren van haar maatschappelijke doelstelling. Organisaties vullen de code zelf concreet in.
Geldt de code ook voor een eerstelijnspraktijk?
In de eerste code stond expliciet dat kleine praktijken wel geacht worden in de geest van de code te handelen, maar daar niet op aangesproken zouden worden. Als 'klein' gold en praktijken met een jaaromzet van minder dan een miljoen euro en minder dan tien medewerkers. In de nieuwe code van 2017 wordt deze uitzondering niet meer gemaakt; de regels gelden dus in principe voor alle organisaties binnen de gezondheidszorg, groot of klein.
Voor grote organisaties (ziekenhuizen en andere zorginstellingen) is het toezicht geborgd in allerlei orga nen zoals bijvoorbeeld een raad van toezicht. Kleine organisaties als huisarts-, tandarts- of fysiotherapiepraktijken zijn (nu nog) niet verplicht om een toezichthoudend orgaan aan te stellen. Maar bij een grote praktijk of een samenwerkingsverband als een zorggroep zou je je af kunnen gaan vragen of een raad van toezicht niet een goed idee zou kunnen zijn om invulling te geven aan de code.
Ik ben toch geen publieke organisatie maar een kleine ondernemer?
Dat is inderdaad een spanningsveld. Aan de ene kant is een huisarts, fysiotherapeut of tandarts een kleine ondernemer die zijn eigen broek moet ophouden. Een instantie als de ACM behandelt de praktijkhouder ook als ondernemer. Maar aan de andere kant werkt een praktijkhouder met gemeenschapsgeld. Dat betekent dat hij geacht wordt om niet alleen te handelen vanuit financieel gewin, maar ook verantwoordelijkheid te nemen voor wat de praktijk bijdraagt aan de maatschappij.
Ben ik verplicht me eraan te houden? Zijn er sancties als ik dat niet doe?
De code is geen wet, er volgen dus geen juridische sancties als u zich er niet aan houdt. Maar het is wel een door beroepsorganisaties onderschreven document. Als u voor de rechter moet verschijnen vanwege een bestuurlijk probleem in uw praktijk, zal de rechter de governancecode wel als uitgangspunt nemen. U moet dan kunnen verantwoorden waarom u zich er niet aan hebt gehouden. En waarom zou u als ondernemer geen gebruikmaken van een handig hulpmiddel voor goed bestuur en ondernemerschap?
Er speelt op dit moment bijvoorbeeld een faillissementsaanvraag van een huisarts in Den Haag. Bij de beoordeling van de aansprakelijkheidsvraag zal de rechter ook kijken of de praktijkhouder heeft gehandeld volgens de richtlijnen van goed bestuur. Heeft hij bijvoorbeeld geen onverantwoordelijke risico's genomen? De governancecode voor de zorg is dus zeker niet vrijblijvend.
Wat kan de governancecode mijn praktijk opleveren?
Het is erg nuttig om uw praktijk eens te bekijken met de criteria van goed bestuur in gedachten. Werkt u transparant? Zorgt u goed voor uw medewerkers? Handelt u op een financieel verantwoorde wijze? Of streeft u vooral naar een hoog salaris? Wat ziet u als uw maatschappelijke opdracht en welke waarde voegt u toe?
De code is een mooi handvat voor een dis cussie over waar de organisatie eigenlijk voor staat. Het is ook een handig hulpmiddel bij het maken van een meerjarenbeleidsplan, bijvoorbeeld in het kader van een accreditatietraject. Bij een overdracht of een associatie is het een nuttig instrument om te kijken of u op een lijn zit.
Tijd kost zo’n discussie natuurlijk wel, maar met als resultaat een praktijk met een duidelijke visie en missie wat uiteindelijk weer resulteert in betere zorg.
Janneke Belo is huisarts en coördinator van de huisartsenkader opleiding Beleid en Beheer ( j.n.belo@lumc.nl )
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Zorgspotjes ministerie van Volksgezondheid 'te rooskleurig'
12 feb 2015 2 minDe overheid heeft 3 maanden lang misleidende reclames uitgezonden over de veranderingen en bezuinigingen op de…
Lees verder »
Ziekenhuizen kwalitatief steeds beter
11 feb 2015 2 minDe ziekenhuizen laten goede ontwikkelingen zien in de kwaliteit van zorg. Dat blijkt uit Het Resultaat Telt…
Lees verder »
Werkgevers let op: werknemers (bij)scholen wordt wettelijk verplicht
11 feb 2015 5 minOp 1 juli 2015 treedt de tweede fase van de Wet werk en zekerheid in werking. De wet verplicht werkgevers, onder…
Lees verder »
Behandelplan opstellen is taak van de tandarts
10 feb 2015 1 min"Het stellen van een diagnose en het opstellen van een behandelplan moet door de tandarts gebeuren. Dat is…
Lees verder »
Ziekenhuispersoneel in actie voor nieuw cao
9 feb 2015 2 minWerknemers van ziekenhuizen in heel Nederland organiseren deze week actiebijeenkomsten. Zij voeren de druk op…
Lees verder »
Schippers presenteert nieuw plan vrije artsenkeuze
9 feb 2015 2 minMinister Edith Schippers (VWS) heeft vrijdag 6 februari namens het kabinet een alternatief pakket maatregelen…
Lees verder »
Zorgverzekeraars Nederland wil realtime BIG-register
5 feb 2015 2 minZN (Zorgverzekeraars Nederland) pleit voor een realtime BIG-registratie waardoor aanwijzingen of een schorsing van…
Lees verder »
Onderzoek naar uitzondering Mededingingswet eerstelijnszorg
5 feb 2015 2 minDinsdagmiddag 3 januari is in de Tweede Kamer een motie aangenomen van SP en ChristenUnie waarin het Kabinet wordt…
Lees verder »
Reactie toevoegen