Stoppen-met-roken-coach Remzi Kabadayi: ‘Huisarts speelt sleutelrol bij stoppen met roken’

Medipro is een landelijke zorgorganisatie zonder winst oogmerk en biedt al sinds 2011 professionele ‘stoppen met roken’-trajecten aan. Daarbij adviseert de organisatie huisartsen en praktijkondersteuners hoe zij patiënten kunnen ondersteunen en warm kunnen doorverwijzen. Bovendien leidt Medipro stoppen-met-rokenadviseurs en -coaches op. (Zie onderaan het kader ‘De rol van Medipro’).

De samenwerking met huisartsen staat daarbij centraal: zonder het stopadviesgesprek in de huisartsenpraktijk komen patiënten minder snel in beweging. Ook blijkt uit onderzoek van het Trimbos-instituut dat door een professioneel stopadvies van een zorgverlener, in samenwerking met een stoppen-met-roken-specialist, het slagingspercentage van stoppogingen aanzienlijk toeneemt. (Zie hiervoor: Trimbos-instituut, VBA+: een kort stoppen-met-rokenadvies).

‘Investeer in gezondheidsvaardigheden’

Een uitgesproken voorbeeld van zo’n stoppen-met-roken-coach van Medipro is Remzi Kabadayi. Met tussenpozen is hij al vijftien jaar actief in de Schilderswijk. Ooit studeerde hij Engels in Turkije en werkte er als docent en ambtenaar. In 2002 kwam hij naar Nederland voor een studie Europese bestuurskunde en in 2004 werd hij bij Stivoro trainer-adviseur interculturele communicatie. In deze periode werd hij er zich van bewust dat voorlichting geven over roken heel anders werkt in migrantengemeenschappen. ‘Bij migranten bestaat vaak een grote achterstand in gezondheidsvaardigheden. Mensen weten vaak wel dat roken ongezond is, maar ze weten niet waarom of wat de gevolgen zijn voor hart, longen en bloedvaten.’

Voorlichters in eigen taal reisden in opdracht van Stivoro door het land om voorlichting te geven over de risico’s van roken. Kabadayi trainde hen, ontwikkelde materialen en werkte samen met huisartsen, scholen, wijkorganisaties en bijvoorbeeld GGD’s. ‘Je moet eerst voorlichting geven en kennis verspreiden, anders verandert niemand iets. Dat geldt voor iedereen en zeker voor mensen die de taal minder goed spreken.’

‘Het ‘stopadviesgesprek’ is een cruciale eerste stap’

In 2010 werd Kabadayi gevraagd om een stoppen-met-rokencentrum op te zetten in gezondheidscentrum De Rubenshoek, in de Haagse Schilderswijk. Het succes van zijn aanpak schuilt in de hechte samenwerking tussen lokale partijen, benadrukt Remzi. Huisartsen spelen een sleutelrol: zij vragen naar rookgedrag en verwijzen door.

‘We werken intensief samen met huisartsen, fysiotherapeuten, apotheken, wijkteams, evenals met moskeeën en sportclubs. Het ‘stopadviesgesprek’ is een cruciale eerste stap. Elk gesprek, of het nu bij de fysiotherapeut of de huisarts is, kan een roker de motivatie geven om hulp te zoeken. Het niet bespreken is ook een vorm van goedkeuren. De huisarts verwijst door, mensen komen voor persoonlijke coaching, groepstraining of telefonische begeleiding.’

‘Kijk verder dan alleen naar roken’

Kabadayi leerde dat bij stoppen met roken meer komt kijken dan alleen wilskracht. Hij ziet rokers uit Turkije, Syrië, Polen, Marokko, maar ook veel Nederlandse cliënten. ‘Mensen zoeken een manier om met stress om te gaan, maar raken iets kwijt wat veel waardevoller is: gezondheid, geld, gezonde levensjaren. Velen hebben te maken met multiproblematiek: schulden, slechte huisvesting, overlast van buren, gezondheidsklachten, relatieproblemen. Als je dat niet begrijpt, kun je ze niet helpen. Ik heb vaak aan een half woord genoeg en dat schept vertrouwen.’

Een recent voorbeeld is dat van een oudere vrouw die met haar dochter naar het centrum kwam. Ze wilde een maatschappelijk werker spreken, maar kwam terecht bij Remzi. De zoon zat in de schuldsanering en de moeder probeerde zijn schulden af te betalen. ‘Dat is typisch: de zorg voor kinderen stopt niet, ook niet als zij volwassen zijn. Stress stapelt zich op en intussen wordt er veel gerookt. Om wat aan het rookgedrag te doen moet je dus verder kijken. Ik verwijs door naar bijvoorbeeld de helpdesk geldzaken, fysiotherapie en beweegcoaches. We zitten hier midden in de wijk, iedereen werkt samen.’>

Zijn werk draait om vertrouwen, benadrukt Kabadayi meermaals. Veel cliënten willen het liefst begeleiding in de eigen taal. ‘Zelfs mensen die prima Nederlands spreken, vinden het fijner om in het Turks of Arabisch te praten. Het gaat om herkenning. Ze denken: hij begrijpt me echt.’ Daarnaast speelt cultuur een grote rol, schetst hij. ‘Wij hebben een gezegde: ‘Of je arm bent of rijk, na elke maaltijd rook je één sigaret.’ Roken is geworteld in de traditie en wordt vaak gezien als mannelijk.’

‘Een terugval is geen mislukking’

Met voorbeelden uit het dagelijks leven maakt hij gedragsverandering bespreekbaar. Tijdens ramadan lukt het mensen immers ook om overdag niet te roken. ‘Dan zeg ik: dat is precies dezelfde wilskracht. Zoek afleiding. Je kunt het.’ Herstellen van een verslaving betekent nu eenmaal vallen en opstaan, schetst Kabadayi. ‘Een terugval is geen mislukking, maar een tussenstation. Ik heb zelf gerookt en weet hoe moeilijk het is. Van elke val leer je iets. Dat inzicht is belangrijker dan streng zijn.’

Een traject duurt vaak drie maanden en kan op verschillende manieren verlopen. ‘De één wil twee keer per week bellen, de ander één keer per drie weken. Ik geef altijd mijn 06-nummer. Als het crisis is, moeten ze mij kunnen bereiken, ook ’s nachts.’ De begeleiding volgt vaste stappen: de rookstatus in kaart brengen, routines analyseren, een stopplan opstellen en een hulpmiddel kiezen. ‘Nicotine vervangende middelen hebben de minste bijwerkingen. Medicatie kan ook, maar dan kijken we altijd naar interacties met andere medicijnen, samen met onze artsen.’

‘Mijn missie stopt niet bij tabak’

Zijn missie stopt echter niet bij tabak, maar bij alles wat nicotineverslaving in stand houdt. Tegenwoordig gaat het echter niet alleen om sigaretten, maar ook om waterpijp roken en vapen. Ook shisha lounges worden populairder, vooral onder jongeren en nieuwkomers. ‘Ze denken dat het minder schadelijk is, maar dat is absoluut niet zo. Mijn praktijk groeit nog steeds.’ Mond-tot-mondreclame is daarbij belangrijk. ‘Soms krijg ik eerst de vader, dan de moeder, dan de dochter. Dan zit ik met een heel gezin.’ Hij laat ze ook de kosten uitrekenen: veertig jaar een pakje per dag roken komt snel neer op twee tot drie ton. ‘Dat opent hun ogen.’

‘Blijf het stopadviesgesprek voeren’

Kabadayi komt ten slotte terug op de kracht van samenwerking. Huisartsen spelen daarbij een sleutelrol: zij vragen naar rookgedrag en verwijzen door. ‘Blijf het stopadviesgesprek voeren. Verwijs door. Samen kunnen we gezondheidsachterstanden verkleinen en echt verschil maken.’ Daarnaast kunnen beweegcoaches helpen bij het opbouwen van een actieve leefstijl. Tandartsen sturen patiënten door die problemen hebben met tandvlees of implantaten.

Remzi Kabadayi: ‘Stoppen met roken verbetert wondgenezing, mondgezondheid, sportprestaties, alles. Mensen merken na een paar weken al: ik krijg meer energie. Van een sombere, hopeloze persoon zie je in drie maanden iemand die straalt. Dat blijft bijzonder.’

De rol van Medipro

• Medipro maakt voor elke patiënt een stopplan op maat vanuit individuele omstandigheden als zwangerschap, persoonlijke drijfveren en stressfactoren van de persoon, met aandacht voor terugvalpreventie.
• Medipro beschikt over een landelijk netwerk van stoppen-met-roken-coaches, met aandacht voor taal, cultuur en bereikbaarheid. Deze coaches spreken verschillende talen en dialecten (Turks, Arabisch, Engels, Nederlands, Gronings, Limburgs et cetera).
• Coaching is mogelijk overdag, in de avond en in het weekend, ook via de telefoon of video bellen – flexibel en laagdrempelig. Medipro ondersteunt zorgverleners bij het warm doorverwijzen en benadrukt het belang van het stopadviesgesprek.
• De huisarts kan bijvoorbeeld warm doorverwijzen via ZorgDomein. Medipro zal het resultaat van de coaching ook weer terugkoppelen en het gebruik van eventuele medicijnen en nicotinevervangers melden. Het voorschrijven van medicijnen gaat altijd in overleg met de eigen verslavingsarts van Medipro.

Meer weten?

• Praktijkrookvrij.nl De website van Praktijk Rookvrij, de partner voor zorgprofessionals op het gebied van stoppen-met-rokenzorg
• Medipro over de ‘Praktijk Rookvrij’-aanpak: ‘De samenwerking met huisartspraktijken is succesvol’, 19 december 2024
• Remzi helpt mensen in 3 maanden van roken af: 'Nooit stoppen met stoppen', 2 oktober 2024
• Coaching bij Stoppen met Roken | Professionele Hulp van Medipro

Verdere contactinformatie:

• Remzi Kabadayi (LinkedIn) en Stoppen met Roken Centrum, Van der Vennestraat 185, 2525 CE Den Haag, +31(0)6 25 12 22 11
• Medipro. Stoppen met Roken: Bijsterhuizen 3013, 6604 LP Wijchen, info@medipro.nl, +31(0)88 786 77 99, www.medipro.nl en www.medipro.nl/vestigingen