‘Het laatste verzoek’: een spannend verhaal dat blijft boeien

Opvallend veel artsen zijn bekend als schrijver. U kent ze zeker: Simon Vestdijk, Jan Jacob Slauerhoff, Willem Brakman, Belcampo (pseudoniem van Herman Pieter Schönfeld Wichers) en meer recent Ignace Schretlen en Ivan Wolffers. Maar ook internationaal zijn Thomas Mann, Ernest Hemmingway en Louis-Ferdinand Céline als schrijver-artsen niet de minsten. Een actueel voorbeeld is huisarts-schrijver Alexander Huijgen, die over zijn worsteling met euthanasieverzoeken de roman ‘Het Laatste Verzoek’ schreef.

Wat me het meest trof in dit boek is dat het geschreven is als huisarts en ook een hoofdpersoon als huisarts heeft. Als huisarts is veel herkenbaar in het boek. Zeker als je uit Nijmegen komt of er gestudeerd hebt. De Waalbrug op het voorblad, die Lent met de stad verbindt, is voor mij een warme herinnering. De stalen boogbrug uit 1936 is de trots van Nijmegen. Zij ontsloot de stad na eeuwen isolement naar het noorden. Lent en later de Waalsprong maken het mogelijk om te groeien. In dit boek speelt de brug zijn eigen rol.

Onverwachte wendingen

‘Het laatste verzoek’ is een boek van deze tijd. Goed geschreven, makkelijk leesbaar en met vlotte overgangen. Ik bleef er maar in lezen, meegesleurd met het verhaal. Steeds weer verrast door onverwachte wendingen. Het plot heeft daarmee iets weg van een spannende Netflix-serie. Ook het mooi taalgebruik en levendige beschrijvingen maken het verhaal aantrekkelijk. De bijna visuele schilderingen van het landschap rond de rivier, de kronkelende dijken en de steeds wisselende vergezichten, komen tot leven. Daar was ik zelf ooit huisarts in opleiding, en reed dagelijks de weg van Lent naar Bemmel over die dijk.

Mooi en indringend

Zonder de inhoud te verklappen, wil ik wel vertellen dat de omgang met euthanasie heel mooi en indringend wordt beschreven. Voor het Nederlandse publiek is euthanasie steeds meer een ‘normale’ medische handeling geworden. Steeds meer mensen kiezen er voor om niet tot hun levenseinde te lijden en weg te kwijnen. Maar huisartsen moeten die euthanasie wel uitvoeren en hebben in zichzelf dan steeds een brok weerstand te overbruggen.

Eenzaamheid als arts

De diepere laag in dit boek gaat over de eenzaamheid van de huisarts. Als dokter mag je je niet echt verbinden. Bij het levenseinde moet je als huisartsen een onafhankelijk oordeel hebben en tegelijk zakelijk en technisch handelen. Na de euthanasie ben je het contact met degene, met wie je diepgaand hebt meegeleefd en meegevoeld, kwijt. Je blijft weer alleen achter. Voor de omgeving is het de uitvoering van een gepland beleid en gaat men verder. Voor de huisarts is er nauwelijks sprake van debriefing, behalve bij collegae waar je mee intiem kan zijn.

SCEN-arts

Moeilijk was het ook voordat de euthanasie wettelijk geregeld was. Toen konden artsen hun uitbehandelde en lijdende patiënten ook niet in de steek laten. Tegenwoordig hebben artsen in landen als Duitsland, waar niets is geregeld, nog steeds dat probleem. Je komt als arts echt niet onder deze impasse uit. Tenslotte kan iedere palliatieve behandeling te kort schieten en dan krijg je als behandelend arts van de partner of kinderen te horen: ‘Doe alstublieft iets, dokter, dit is niet meer menselijk’. Ik had gelukkig in die tijd een ervaren en wijze collega, die er dan voor mij was. Toen ik al met pensioen was, heb ik nog jaren als SCEN-arts gewerkt, om deze steun ook aan andere huisartsen te bieden. Want het blijft een eenzaam vak.

‘Het Laatste Verzoek’ is een zeldzaam en mooi boek, geschreven door een huisarts over het werk van een huisarts. Geschreven als een spannend verhaal dat blijft boeien en uitgelezen moet worden.

Links:

• Over SCEN
• Het laatste verzoek, uitgeverij Boekscout