Thieu Heijltjes maakt zich zorgen: 'Worden de verkiezingen weer ‘gekaapt'?'

Onze koning zei het op Prinsjesdag, 16 september, al met zoveel woorden: ’We moeten in Nederland beter naar elkaar luisteren en meer samenwerken.’ Samenwerken is altijd de grote kracht geweest van Nederland. Samen hebben we als klein land grote zaken tot stand gebracht. We waren succesvol in de internationale handel, het inpolderen van grote stukken land, de aanleg van de Afsluitdijk en de Deltawerken, en ook het Akkoord van Wassenaar zijn voorbeelden van prima samenwerking.

We werken steeds minder samen

De laatste twintig jaar zijn er echter nauwelijks resultaten geboekt bij de samenwerking ten bate van het landsbelang. De meeste standpunten zijn nu onverenigbare uitersten. Elkaar uitsluiten is de regel geworden, terwijl de kern van onze politieke constellatie slechts de middenweg is, het compromis. Slachtoffer van deze manier van werken kunnen grote maatschappelijke belangen zijn zoals de gezondheidszorg.

We zien minder gedeelde belangen

Welke politieke belangen spelen een rol bij de zorg? Al zoekend in de programma’s van onze politieke partijen vind ik bij iedere partij wel voorstellen die gunstig kunnen zijn voor de gezondheidszorg. Daarnaast staan in de programma’s ook zaken, die nadelig kunnen uitpakken voor de ontwikkeling van de zorg, zoals de economie. Sommige partijen willen bezuinigen op de zorg, want bij hen gaat de economie altijd voor. Andere partijen willen van het eigen risico af of de premie verlagen, maar hebben, ook als ze er minder geld voor uittrekken, geen voorstellen over de inhoud van de zorg. Zijn we solidair met elkaar of is het ieder voor zich? Bovendien speelt ook nog ethiek een rol bij wat mag en wat niet mag van de verschillende partijen.

Worden de verkiezingen weer gekaapt?

Het ergste is het wegkapen van de verkiezingen in de laatste twee weken. Dat gebeurt meestal in een televisiedebat, als niemand het verwacht, door een onverwachte handige of juist onhandige uitspraak. Een politicus kan het doen, maar soms ook een burger, die de politiek ter verantwoording roept. De stemming keert zich en de verkiezing is gekaapt. Plots gaat het alleen maar over de oorlog, armoede, immigratie, de woningbouw of … Het is niet te voorspellen.

Of kiezen we het compromis?

Maar als de verkiezingen niet worden gekaapt en als het op 29 oktober goed doorregent of als er een belangrijke voetbalwedstrijd is, krijgen we geen uitschieters en alleen veel middelmatig grote partijen. Ik hoop dat de politici dan goed naar onze koning luisteren en het compromis zoeken, een gedeeld belang dat goed is voor de mensen van dit land. En dat is vooral goede zorg. Want wat heb je aan een economisch sterk land, waar een deel van de bevolking geen of slechte zorg krijgt?

Natuurlijk stemt ieder op zijn eigen partij, maar met wie moet die partij dan gaan samenwerken? Welke partij bewandelt die middenweg? Zelfs als die eigen partij 25 zetels krijgt, heeft zo’n partij een of meer partners nodig om te regeren. Welke partner is dan voor de gezondheidszorg het best? Wie zijn die compromis bereide middenpartijen?

Hoe houden we het rationeel?

Dat heb ik maar eens gevraagd aan een onafhankelijk medium: ChatGPT. Mijn eerste vraag:  Wat zijn de partijen uit het politieke midden? Dat zijn volgens ChatGPT: D66 (Democraten 66), CDA (Christen Democratisch Appel), Volt, ChristenUnie (CU), NSC (Nieuw Sociaal Contract). Van deze partijen zullen volgens de huidige opiniepeilingen ChristenUnie, Volt en NSC geen 5 zetels krijgen. Ze lijken daarom te klein als partner voor een coalitie.

Hoe zetten deze middenpartijen zich in voor de zorg volgens ChatGPT:

1: D66 (sociaalliberaal)

• Preventie boven genezen → gezonde leefstijl stimuleren, ongelijkheid in gezondheid verkleinen.

• Eerstelijnszorg versterken → meer huisartsen, wijkzorg, betere samenwerking.

• Minder regeldruk → meer vertrouwen en tijd voor zorgverleners.

• Betaalbaarheid → eigen risico bevriezen, eerlijker bijdragen naar inkomen.
• Kern: moderniseren en innoveren, zorg slimmer en persoonsgerichter maken.

2: CDA (centrum, christendemocratisch)

• Zorg dichtbij → ziekenhuizen en huisartsen moeten in de regio bereikbaar blijven.

• Gezins- en ouderenfocus → mantelzorgers ondersteunen, ouderenzorg versterken.

• Meer personeel → betere arbeidsvoorwaarden en opleidingsplaatsen.

• Samenleving betrekken → kerken, verenigingen en buurtinitiatieven ondersteunen als aanvulling op formele zorg.

• Kern: solidariteit en gemeenschapszin, met sterke aandacht voor ouderenzorg.

3: ChristenUnie (centrum-links sociaal)

• Menselijke maat → tegen te veel marktwerking; zorg moet dienstbaar zijn, niet winstgericht.

• Zorg voor kwetsbaren → extra aandacht voor chronisch zieken, mensen met een beperking, geestelijke gezondheidszorg.

• Betaalbaarheid → zorgkosten beter verdelen, eigen risico verlagen of hervormen.

• Zorgverleners centraal → hoge werkdruk verlagen, bureaucratie schrappen.

• Kern: warme, menselijke zorg, nadruk op solidariteit en bescherming van de zwakkeren.

Kort samengevat:

• ChristenUnie & CDA → sterkste focus op menselijke maat en ouderenzorg.

• D66  → zetten hard in op preventie, innovatie en toekomstbestendige zorg.

Nu kan ik via www.chatgpt.nl makkelijk deze partijen weer op allerlei onderdelen met elkaar vergelijken. Dat laat ik graag aan de lezer over. U zult dan zien dat ook in een grote brij aan informatie AI het makkelijker maakt om te kiezen.

Verkiezingen via AI?

Dat brengt mij op waar ik mij het meest over verwonder bij verkiezingen. Hoe kan het zijn dat bij een hoog ontwikkeld land de emotionele stemming in de laatste twee weken voor de daadwerkelijke verkiezing de uitslag bepaalt? Een uitslag waar we vervolgens vier jaar aan vast zitten. Of krijgen we anders weer vervroegde verkiezingen? Zou het niet veel beter zijn om de verkiezingen via AI te laten verlopen? Zeker voor ondergeschoven onderwerpen, zoals de zorg, lijkt mij dat beter. Op grond van argumenten en berekeningen bepaalt AI wat goed is voor de zorg en dus voor het land. Laten we in het stemhokje niet kiezen voor een partij op grond van personen, emoties, discutabele verhalen en aperte misinformatie.

Thieu Heijltjes

Thieu Heijltjes is oud-huisarts en was na zijn pensioen nog zes jaar actief als SCEN-arts. Hij is bestuurslid van het Toon Hermans Huis in Weert, een inloophuis voor mensen die met kanker worden geconfronteerd. Ook is hij actief als coach en teambegeleider. Bij MedischOndernemen schrijft hij recensies en reflecties over actuele thema’s in de huisartsenpraktijk. Lees eerdere artikelen en blogs van Thieu Heijltjes.