Timo Hans over ‘Stress is een kunst’: ‘Bij burn-out is de generalistische aanpak een enorme kracht’

woensdag 3 april 2024

timer 6 min

Timo Hans: ‘Ik zet in op online aanwezigheid, doe veel aan promotie en bied veel content. Niet alleen brave content: Ik ben wel echt iemand die vindt dat er wel weer wat wakker geschud mag worden.’ (Foto: Timohans.nl)

Physis Academy heet het opleidingsinstituut dat Timo Hans zeven jaar geleden oprichtte. Met zijn bedrijf wil Hans paramedici helpen zich tot ‘een brede generalist’ te ontwikkelen, met onder meer de 6-domeinencursus, een jaaropleiding en podcasts. Deze maand verscheen zijn boek ‘Stress is een kunst’, waarin hij een pragmatische aanpak van stress in drie stappen uiteenzet.

Timo Hans (36) voelde na zijn opleiding al snel grote onvrede over het vak fysiotherapeut, vertelt hij. ‘Ik had de ambitie om de beste sportfysiotherapeut van Nederland te worden. Binnen een half jaar sneuvelde de romantiek van het vak, door de hoge administratieve druk, het protocollair werken en het gevoel zelf weinig te mogen nadenken. Ik vroeg me af: “Hoezo moet ik die formulieren allemaal invullen? Helpt dat mijn klanten ook?”’

Timo verdiepte zich naast bewegen ook in de samenhang tussen gezonde voeding, slaap, adem halen en een goede mindset. ‘Als je klachten vanuit die samenhang behandelt, blijken ze snel te verdwijnen. Mensen hadden niet alleen geen last meer van hun schouder, maar voelden zich ook energieker, werden minder stijf wakker en hadden geen darmklachten meer. Daardoor veranderde bij hen veel meer dan bij een gewone fysiobehandeling.’

‘Kijk naar het hele plaatje’

Timo ontwikkelde steeds meer kritiek op de klassieke fysiotherapie en diëtiek. ‘Ik ben het helemaal niet eens met diëtisten die pleiten voor een hoge maaltijdfrequentie en het eten van veel tussendoortjes. Minder frequent eten is goed voor de lange termijn gezondheid en draagt op korte termijn bij aan het oplossen van klachten. Ik kreeg daardoor steeds meer moeite met het doorverwijzen naar diëtisten, waarvan ik wel weet welke adviezen zij geven. Diëtisten willen dat je per se altijd ontbijt en regelmatig tussendoortjes neemt. Ik geloof daar niet meer in, vooral gezien de wetenschappelijke feiten. Als iemand darmklachten heeft of bloedspiegel gerelateerde klachten, doe ik alles wel in overleg met de betrokken artsen.’

Als sportfysiotherapeut wilde Timo ook een master doen, maar werd niet blij van het lesprogramma. ‘Ik studeerde vier jaar osteopathie maar dat bleek niet mijn beroep, evenmin als de fysiotherapie. Als je alleen kijkt met een fysiobril krijg je ook alleen de fysio-antwoorden. Maar als ik je vraag naar je slaap, je spanningen, hartkloppingen, nachtelijk zweten, dan zie ik het brede plaatje. Dan zie je dat mensen geen fysioproblemen hebben, maar slecht slapen, moe zijn, vastlopen en niet alleen schouderklachten hebben. Als het lukt om die dingen gelijk op te lossen, dan komen mensen vol energie terug, met een fonkeling in de ogen. Ze slapen dan vaak beter, ervaren minder stress. Zo’n brede aanpak bestond nog nergens.’

‘Generalistische paramedicus’

‘Ook de generalistische paramedicus bestond nog niet. Je bent fysiotherapeut, diëtist of psycholoog. Stel, iemand komt voor een schouderklacht, heeft een laag energieniveau en ook darmklachten. Wat is dan de samenhang? Je komt als mens en vervolgens kijken we niet naar het geheel. Niet of goed je slaapt, stress ervaart, een goed eetpatroon of darmklachten hebt. Jij zegt dat je last hebt van je schouder, maar ik wil eerst al het andere weten om die klachten te kunnen oplossen. Dat is een heel andere volgorde.’

Timo begon een vitaliteitsprogramma binnen de fysiopraktijk en ontwikkelde ook zijn ‘6 domeinencursus’ rondom bewegen, voeding, slaap, stress, ademhaling en het immuunsysteem. ‘Toen bleek dat ik veel vrolijker werd van een opleiding opzetten en aanbieden, dan één op één mensen te begeleiden als fysiotherapeut. Na een jaar besloot ik om me fulltime met de opleiding bezig te houden. Ik vind het veel leuker om voor groepen te staan en met de Physis Academy professionals op te leiden.’

‘Professionals zijn zoekende’

Aan de jaaropleiding en 6-domeinencursus van de Physis Academy deden aanvankelijk vooral fysiotherapeuten, personal trainers en leefstijlcoaches mee. ‘We zijn er voor behandelaars én trainers. We zien ook steeds meer psychologen, artsen en diëtisten. Dat zijn professionals die interesse hebben in breder kijken dan het eigen vakgebied. Bijna iedereen kent diezelfde frustratie: je bent op je eigen eilandje iets aan het doen en weet dat er andere dingen spelen, maar kunt er niet goed bij. Professionals zijn zo vaak zoekende.’

Hoe zag je die logische verbanden tussen de zes domeinen? ‘De zes gebieden hadden al lang mijn fascinatie, waarbij ik zoveel mogelijk nieuwe onderzoek probeer te volgen. Ik keek naar de raakvlakken: bekend is dat als mensen stress ervaren, ze slecht gaan slapen. Ik vroeg me af of dat ook andersom werkt en ging steeds meer de samenhang zien. Darmklachten kunnen bijvoorbeeld ook met slecht slapen te maken hebben en niet alleen met voeding. Door veel studie groeiden die interessegebieden uit tot een compleet model rond die zes domeinen.’

Cursisten die de jaaropleiding doen, brengen casuïstiek in en dragen zo bij aan de verdere onderbouwing van de zes domeinen. ‘Deelnemers laten met de casuïstiek ook zien of er rode vlaggen zijn en overleg met een specialist nodig is. Ze geven aan waarom ze voor bepaalde interventies kiezen en beschrijven de uitkomsten. Zo bekijken we steeds of het klopt wat we doen. Professionals zien tijdens hun opleiding vaak dat hun cliënten gaan van energieniveau 3 naar 8. Mensen met auto-immuun aandoeningen hebben binnen drie maanden bloedwaardes binnen de norm.’

‘Ook bij burn-out zien we opmerkelijke resultaten. We zien bijvoorbeeld dat veel mensen helemaal niet om een mentale reden een burn-out hebben. Als ze op fysiek vlak de juiste adviezen krijgen, zeggen ze soms binnen vier tot acht weken: “Ik heb weer zoveel energie en zo weinig klachten, ik kan weer aan het werk.” Die vooruitgang zien we steeds vaker. Dat is de kracht van de generalistische aanpak.’

‘Zelfherstellend vermogen’

Zo ligt er in de ogen van Timo Hans een heel terrein braak om mensen breder aan hun gezondheid te laten werken. ‘Ik ben voorstander van het terugbrengen van de ‘physis’, zoals Hippocrates dat al heeft genoemd. ‘Physis’ is het zelfherstellend vermogen van het lichaam. Iemand kan niet herstellen als hij slecht slaapt, suiker eet, te vaak eet of door zijn borst ademt, dan draai je juist aan knoppen die herstel tegengaan. Dan ontstaan er klachten en ontstaat er ziekte.’

Voor de behandelaren die Physis opleidt, betekent de nieuwe werkwijze vaak ook dat ze een ander businessmodel kiezen: klanten betalen meestal zelf en fysiotherapeuten werken vaker zonder contracten. ‘Daarnaast bekijken reguliere behandelaren wat ze binnen hun competentie wel of niet kunnen toepassen van dit model. Veel mensen betalen zelf hun intake en enkele sessies daarna, wat qua kosten niet veel afwijkt van de standaard zeven fysiobehandelingen. Vaak komt het bij ons neer op een uur intake en het eerste advies, met vier weken later volgt nog een uur en een maand later nog een. Dan is er vaak al zoveel resultaat, dat mensen nooit klagen over de kosten. We volgen klanten ook op en dan zien we dat de resultaten vaak duurzaam zijn.’

‘Vernieuwing in de breedte’

Vanaf de start van de Physis Academy zet Timo in op vernieuwing in de breedte. ‘We hebben bijvoorbeeld twee mondhygiënistendagen gehad. In gesprek met mondhygiënisten bleek dat mondademhaling door de patiënt vaak een probleem is. Ik zei toen: “Maar je kunt patiënten toch ook leren door de neus te ademen?”’ Tegelijk is er ook kritiek op alle vernieuwingsdrang en ogenschijnlijk commerciële aanpak. ‘We worden ook wel in het hoekje geduwd van de commercie, want we doen veel op social media, op YouTube, maken postcasts en delen veel gratis content (zie: Physis Bibliotheek). Mensen associëren dat met commercie. Ik vind dat je buiten de lijntjes mag kleuren, als je het maar kunt onderbouwen en controleert bij de specialist of de aanpak ook kan bij die persoon.’

Met ‘Stress is een kunst’ wil Hans nu zijn andere kijk op stress promoten. ‘Eén van mijn grootste frustraties is dat zowel de leek, die heel veel last heeft van stress, als de specialist die mensen begeleidt met stress, eigenlijk allebei niks weten van stress. Dus ik zie ook heel veel specialisten in de opleiding en dan zeg ik: “Kun je me vertellen wat de stress-as is? Kun je me vertellen hoe cortisolproductie plaatsvindt?” Als je dat allemaal niet weet, hoe moet je dan iemand helpen met stress? Ook leken weten er niets van, terwijl we er steeds meer last van krijgen.’

‘Stress is een kunst’ is een zelfhulpboek. ‘Een pragmatische aanpak van stress is hard nodig: de oude aanpak van stress binnen HR-afdelingen is nergens op gebaseerd. Bedrijven weten echt niets van het onderwerp. Terwijl het in deze maatschappij onontkoombaar is dat je er mee te maken krijgt. Iedereen krijgt big life events op zijn pad, je weet gewoon dat het komt. Ga je er dan op voorbereiden of zeg je: ik zie wel. Dat bedoel ik met ‘stress als kunst’. Als je het als kunst ziet, kun het trainen en kun je er goed in worden. Als je papa of mama wilt worden, wat laat je je kinderen dan als voorbeeld zien? Dat wil ik triggeren met deze titel.’

‘De meesten denken: acute stress is goed, chronische stress is slecht. Mijns inziens is dat het voeden van het probleem. Nieuwe onderzoeken laten inderdaad zien dat chronische stress slecht kan zijn. Chronische stress produceert het stresshormoon cortisol, wat op lange termijn tot gezondheidsklachten leidt. Alleen onderzoek laat ook zien: als je slecht naar stress blijft kijken, kun je het ook nooit doorbreken. Maar kijk je positief naar stress, verandert dat ook je hormonale productie op het gebied van stress.’

‘Als je er niks van weet, ben je overgeleverd aan je eigen ervaring. Dus ervaar je dat je slecht slaapt en dat je hoofdpijn hebt bij stress. Dan wordt het een negatieve ervaring die je bijblijft. Als je over een half jaar weer een stressvolle deadline, een sollicitatiegesprek hebt of gaat verhuizen, heb je dik kans dat je dat dan weer ervaart. Als dat weer een negatieve ervaring is, wordt het de volgende keer nog stressvoller. Zo bouwt stress zich vaak op vanwege negatieve ervaringen.’

‘Stress te lijf in drie stappen’

‘In het boek beschrijf ik drie stappen. Als je denkt dat je klachten hebt door stress, dan is de eerste stap: bedenk dat het niet door stress komt. Stel jij zit in een stressvolle periode en je krijgt last van duizeligheid, lage rugklachten, onrust en een gejaagd gevoel. Ik zeg tegen jou: “Het komt niet door stress.” Met de zes domeinen kan ik je inzicht geven en leren beter te slapen, te eten en te ademen. In tot vier tot acht weken verhoog je daarmee je energieniveau, is je duizeligheid weg en slaap je goed.’

‘In die eerste stap heb je gewoon hele pragmatische, makkelijke, fysieke dingen gedaan. Dan is het ook makkelijker om wat positiever naar stress te kijken. Stap twee is je bewust maken van: wat is je stressmindset? Je kunt positief en negatief naar stress kijken. De positieve mindset staat bijvoorbeeld bekend als de ‘Stress is enhancing’-mindset. In stap drie kun je die optie trainen met de oefeningen die ik in het boek schets. Beschrijf bijvoorbeeld de relaties en rollen in je leven. Je krijgt er het inzicht door dat stress vaak optreedt in de relaties en rollen die belangrijk voor je zijn. Vaak ontstaat het besef dat als je die relaties niet zou hebben, je minder stress zou hebben, maar niet gelukkig zou zijn. Mensen kiezen er dan vaak voor om die relaties en rollen weer op te nemen in hun leven. Dat is mijn favoriete opdracht.’

‘Als die mindset slaagt, zo laat onderzoek zien, zul je ook in tijden van stress veel beter slapen en minder klachten hebben. Je zult dan ook minder snel een angstige depressie hebben. Het hormoon DHEA zal de kans op PTSS verlagen, zo blijkt. Zo zijn er hele cruciale dingen die het echt waard zijn om in je leven te verbeteren. Want die stressvolle situaties krijg je toch op je pad. Ga je dan bewuste keuzes maken of laat je het weer gebeuren omdat je niks weet van stress?’