Mitchell Evertsen en de missie van Caring Doctors: ‘Maak plantaardig eten standaard in de zorg’

dinsdag 10 juni 2025

timer 6 min

Mitchell Evertsen: ‘Ik denk niet dat het voorlopig uit Den Haag gaat komen, veranderingen komen van onderop. Steeds meer mensen die dit zien, gaan actie ondernemen.’ (Eigen foto Mitchell Evertsen)

Mitchell Evertsen is basisarts ouderengeneeskunde en actief bij Caring Doctors, een organisatie die zich sinds 2022 inzet voor een duurzame, plantaardige voedseltransitie. In zijn werk ziet hij steeds meer de gevolgen van een ongezonde leefstijl en een vervuilde leefomgeving. ‘We kunnen nog zulke goede zorg leveren, maar als de aarde onleefbaar wordt, houdt het gewoon op.’

Mitchell Evertsen (31) begon zijn medische loopbaan in de geestelijke gezondheidszorg en maakte de overstap naar de ouderengeneeskunde. Naast zijn werk in de zorg groeide zijn besef dat de grote gezondheidsproblemen van deze tijd niet alleen in de spreekkamer ontstaan en dus ook niet alleen daar opgelost kunnen worden. ‘Mijn vriendin las vlak voor de corona-epidemie het boek De onbewoonbare aarde van David Wallace-Wells. Dat boek raakte ons allebei diep. Tijdens corona heb ik me verder verdiept in de impact van het eten van dierlijke producten en ik realiseerde me steeds meer hoe schadelijk dat is. Voor het klimaat, voor onze gezondheid én het dierenwelzijn. Toen ben ik overgestapt naar een plantaardig dieet.’

‘Zorg kan goede voorbeeld geven’

Via orthopeed Patrick Deckers, voorzitter en oprichter van Caring Doctors, kwam Evertsen in contact met de groeiende groep zorgprofessionals die zich inzetten voor een duurzamere wereld en onderdeel is van een bredere Caring Movement. ‘Daar leerde ik ook de Caring Farmers en Caring Vets kennen. Inmiddels zijn we met zes beroepsgroepen: artsen, boeren, dierenartsen, diëtisten, verpleegkundigen en docenten. Binnenkort sluiten zich ook de Caring Chefs aan. Onze gezamenlijke missie is: toewerken naar een plantaardig voedselsysteem. Niet honderd procent veganistisch, maar volgens het Planetary Health Diet van de EAT-Lancet-commissie: minimaal 80 procent plantaardig, maximaal 20 procent dierlijk. Dat is het dieet dat zowel de planeet als de mens het meest ten goede komt.’

Caring Doctors groeide afgelopen drie jaar naar meer dan 2500 aangesloten artsen en andere zorgprofessionals. De kracht van de Caring Movement is de strategische samenwerking tussen de verschillende beroepsgroepen, schetst Evertsen. ‘Elk jaar organiseren we de zogeheten Caring Dinners, waarbij we etentjes aanbieden op het land van een van onze boeren. Daarbij nodigen we zorgprofessionals en beleidsmakers uit. Ze zien hoe zo’n Caring Farmer zijn bedrijf runt, maar horen ook het verhaal wat wij vertellen. Tegelijk ervaren ze hoe lekker eten kan zijn, als je eens wat minder vlees eet. Bij de Caring Dinners komen vaak zorgprofessionals die weer een ingang hebben in bijvoorbeeld de ziekenhuizen. Zo komen wij bij de instellingen binnen.’

’70 procent minder uitstoot door plantaardig’

Caring Doctors richt zich kortom vooral op de zorgsector en is jaarlijks medeorganisator van het Caring Congres, dit jaar op 8 november. ‘We geven presentaties, gaan in gesprek met bestuurders, geven trainingen, doen nulmetingen in instellingen en adviseren over menutransities. Het doel is bewustwording creëren en laten zien dat het ook anders kan.’ Juist zorginstellingen zijn bij uitstek geschikt om het goede voorbeeld te geven. ‘Het zijn de grootste restaurants van Nederland. Als je daar iets verandert in het voedingsaanbod heeft dat meteen impact. Als we in de zorgsector gezonder, plantaardig eten serveren, laten we zien wat mogelijk is.’

Die overstap naar plantaardig eten in zorginstellingen heeft aanzienlijk effecten. ‘In mijn vorige verpleeghuis hebben we een nulmeting gedaan: wat is het effect als het bestaande menu wordt omgezet naar volledig plantaardig? De CO₂-uitstoot daalt dan met minimaal 70 procent doordat we onder andere rundvlees vervangen. Daarbij keken we eerst naar de uitstoot en nog niet eens naar wat het betekent voor watergebruik, dierenwelzijn en de gezondheidswinst. Plantaardig eten levert dus op veel vlakken een win-win op.’

‘Maak plantaardig eten standaard in de zorg’

In Nederland ziet Mitchell Evertsen steeds meer instellingen die openstaan voor verandering. ‘Wij zijn nu met steeds meer ziekenhuizen in gesprek en de verwachting is dat er nog één of twee dit jaar omgaan. Alleen ik mag niet noemen welke, want dat willen ze zelf bekend maken. Ook het voorbeeld van grote ziekenhuizen in New York is inspirerend.’

‘Daar is plantaardig eten als standaard ingevoerd. Vlees en zuivel zijn nog steeds beschikbaar, maar je moet er dan wel om vragen. Voor invoering van het plantaardig menu koos 1 procent voor vegan, na de invoering was dat meer dan 50 procent. Bovendien daalden de kosten met gemiddeld 60 cent per maaltijd, terwijl de patiëntentevredenheid boven de 95 procent bleef.’

‘Risico minder kwaliteit van leven’

Evertsen benadrukt dat leefstijl de grootste risicofactor is voor chronische ziekten. ‘Diabetes type 2 is vooral gerelateerd aan leefstijl. Ongezonde voeding staat wereldwijd op nummer 1 als risicofactor voor overlijden én voor een lagere kwaliteit van leven. Een groot deel van de welvaartziektes zijn te voorkomen als we onze leefstijl aanpassen. Dat betekent meer bewegen en het voedselsysteem en voeding aanpassen.’

‘Deels zit dat in het eten van rood en bewerkt vlees, dat als kankerverwekkend is aangetoond en oorzaak van ontstekingen. Op darmniveau zie je vaak dat een groot deel van de darmkankers wordt veroorzaakt door onze leefstijl. Dat gaat niet alleen over vlees, maar ook over alcoholgebruik. Lastig is dat voeding sterk cultureel bepaald is, het is een stuk van onze identiteit. Als je daar aankomt, wordt het spannend en voel je vaak wrijving.’

Veel mensen beseffen het belang van een gezonde leefstijl nog onvoldoende, zegt hij. ‘Ze zeggen: “Laat mij maar genieten, dan ga ik maar eerder dood.” Maar dat is niet wat er gebeurt. Je gaat niet per se eerder dood, je bent alleen langer ziek. Je krijgt misschien geen hartaanval, maar misschien wel hartfalen. Of geen longkanker, maar misschien wel COPD. Dat is het verschil tussen met je kleinkinderen kunnen wandelen in het bos of voortgeduwd worden in een rolstoel door een versteende stad. Je kwaliteit van leven gaat omlaag en dat is ook een groot risico.’

‘Grote delen onleefbaar in 2070’

Bovendien heeft klimaatverandering nog veel meer effecten op de gezondheid, betoogt Evertsen. ‘Dat gaat veel verder dan de effecten die voeding heeft. We zien nu al een toename van psychische klachten door klimaatverandering: angst, paniek, PTSS, zelfs suïcides. Door de toename van benauwdheid, door het opwarmen van de aarde nemen de psychische klachten toe. Vooral in gebieden waar droogte, hitte en voedselonzekerheid samenkomen. De angst voor de toekomst neemt toe. Door voedselonzekerheid zie je dat mensen nu al keuzes maken om te gaan verhuizen.’

Evertsen schildert een klimaatverandering die zichzelf versterkt, met steeds meer extremen. ‘Door meer uitstoot van CO2 doordat de zee opwarmt, ontstaat er een proces dat zichzelf versterkt: stijgende temperaturen, extremer weer, nog meer CO2-uitstoot en verdere zeespiegelstijging. Het gevolg zijn steeds verder stijgende temperaturen en weersextremen. Klimaatverandering beperkt zich dus niet tot iets warmere zomers en iets warmere winters, maar leidt tot extreme droogte gevolgd door extreem natte perioden. We zien nu al droogteperioden van een paar maanden, gevolgd door keiharde regenbuien, waarbij we het water niet kunnen vasthouden. Of er volgen ineens maanden met lang alleen maar nat weer.’ (Zie: Zorgwekkende toename CO2, vooral doordat natuur minder lijkt op te nemen, NOS, 17 mei 2025)

Evertsen schetst zo een onheilspellend toekomstbeeld dat angstwekkend dichtbij is. ‘Er is een kaart waarop je ziet dat grote delen van de aarde rond 2070 onleefbaar worden door hitte. Dan moéten daar alle mensen weg en zullen ze op grote schaal gaan vluchten. Als mensen hun kinderen geen eten of drinken kunnen geven, ontstaat er sociale onrust en geweld. We zien dat nu al aan de vluchtelingen op de Middellandse Zee, maar dat is nog maar het begin.’

‘Zorgsector heeft voorbeeldfunctie’

Evertsen wijst ook op de andere vormen van vervuiling in de zorg, naast de voeding. ‘De zorg is verantwoordelijk voor ongeveer 7 procent van de totale CO₂-uitstoot in Nederland. Niet alleen door voeding, ook door medicijnresten die in het water belanden. Daarnaast komt 25 procent van het land- en watergebruik in de zorg door voeding. Daarom is de verandering vanuit de gezondheidszorg zo belangrijk.’

Caring Doctors wil zorgprofessionals én instellingen helpen om de omslag te maken. ‘We hebben koks die kunnen ondersteunen, mensen die nulmetingen doen, we geven advies op maat. We willen nu ook uitbreiden naar de eerste lijn: huisartsenpraktijken, GGZ-instellingen, gehandicaptenzorg. We geven scholingen, gastlessen en lezingen. Binnenkort ga ik naar GGZ Drenthe, en daarna naar een gehandicaptenorganisatie. Als je denkt: dit wil ik ook in mijn instelling, neem gerust contact op. We helpen je op weg.’

‘Elke halve graad telt’

Mitchell Evertsen heeft zijn hoop gevestigd op initiatieven vanuit de samenleving. ‘Ik denk niet dat het voorlopig uit Den Haag gaat komen, veranderingen komen van onderop. Steeds meer mensen die dit zien, gaan actie ondernemen. Dat geeft hoop en daar doe ik het voor.’ Doemdenken over het klimaat is niet op zijn plaats. ‘Sommigen zeggen: het is toch al te laat, maar dat klopt niet. Klimaatwetenschappers zeggen: elke keuze die we nu maken, heeft impact. Elke halve graad telt en hoe meer graden, hoe groter de ellende. Opgeven is daarom geen optie.’