Je herkent het vast: de huisarts in het nieuwe gezondheidscentrum die alleen met de eigen assistentes wil werken, de apotheker die zonder overleg overstapt op een ander informatiesysteem, of binnen het centrum luncht ieder met de eigen praktijk. Bij samenwerking buiten de eerstelijn, met bijvoorbeeld het welzijnsloket, is het soms nog lastiger om aan te haken. Daar heerst een andere cultuur, een andere agendaplanning en spreken ze een andere taal. Hoe wordt een samenwerking succesvol? Kaats en Opheij formuleren het in ‘Leren samenwerken tussen organisaties’ alsvolgt: ‘Een samenwerking is kansrijk wanneer mensen en organisaties zich met elkaar weten te verbinden in een betekenisgevend proces dat recht doet aan de belangen en gericht is op een betekenisvolle ambitie. Het is de grote opgave om daarvoor de juiste condities te scheppen.’ Gedeelde ambitie Succesvol samenwerken start vanuit een gedeelde ambitie. Iedere deelnemer wordt daarbij verwacht eerlijk te zijn over zijn eigen rol en belangen. Er is voldoende vertrouwen nodig om deze belangen te delen met elkaar. Daarna kan gezamenlijk gezocht worden naar passende oplossingen. Bespreek daarbij niet alleen wat de doelen zijn, maar ook hóe de doelen te bereiken zijn. Dit is één van de onderdelen waarbij het verstandig is om ondersteuning van een procesbegeleider te vragen. Want samenwerken is mensenwerk en soms kan je de balk in je eigen oog niet zien. Bij een constructieve samenwerking wordt in gezamenlijkheid besproken wie welke investering doet en wat dat voor die deelnemer of de patiënten daarvan op korte of langere termijn op kan leveren. Elke keuze vraagt om lef: durven loslaten en vertrouwen op anderen. Van praten naar resultaten Voor duurzame samenwerking is het van belang dat elke praktijk zich ‘thuis voelt’ in de gezamenlijke identiteit en naast de eigen rol, ook die van de anderen erkent. Open communicatie, oprecht opbouwende feedback zijn daarbij onontbeerlijk. Maar meer nog de bereidheid om enige autonomie in te leveren en de eigen werkwijze aan te passen voor beter georganiseerde patiëntenzorg. Net zoals bij samenwerking in een team moet iedere deelnemer doordrongen zijn van zijn taken en hiervoor verantwoordelijkheid nemen en zich bewust zijn van het effect van zijn functioneren op anderen en op het eindresultaat. Dit is makkelijker gezegd, dan gedaan. Initiatiefnemers zien de voordelen, maar kunnen weerstand ervaren van potentiële samenwerkingspartners. Professionele ondersteuning kan het proces soepeler laten verlopen. Iedere praktijk heeft zijn eigen specifieke veranderproces en daarmee zullen ook de tempo’s en mogelijkheden voor veranderen verschillen. Door gezamenlijk aandacht te besteden aan het veranderproces en de voordelen voor ieder in de verschillende veranderfases zichtbaar te maken, kunnen de praktijken naar elkaar toe groeien zolang het gezamenlijk belang leidend blijft. Waardevolle voordelen De voordelen zijn misschien niet in geld, maar in andere waarden uit te drukken, zoals betere zorg door meer aandacht voor de patiënt, meer werkplezier of op termijn meer tijd door gedeelde verantwoordelijkheid. Samenwerken is samen leren, een continue ontwikkelproces met soms onverwachte opbrengsten. Linda Tolsma Interim praktijkmanager en adviseur eerstelijnszorg www.Tollinadvies.nl
