Sarah Floris en Carrie Waller (Praktijk Noorderlingen): Laagdrempelige leefstijlzorg tegen de klippen op

woensdag 30 april 2025

timer 5 min

Huisarts Sarah Floris: ‘Voor onze patiënten is duidelijk dat de aandacht voor leefstijl werkt. Je voorkomt dat mensen gigantische batterijen aan pillen slikken.’ (Foto: Praktijk Noorderlingen)

Op de gevel van Praktijk Noorderlingen in Amsterdam-Noord staat niet met grote letters ‘leefstijlartsen’. Toch is dat precies de visie waarmee huisarts Sarah Floris en praktijkondersteuner Carrie Waller hun werk doen. In hun veelkleurige praktijk in Buikslotermeer zetten ze vol overtuiging in op gezonde leefstijl en duurzame zorg.

Dat is wel nodig ook: Amsterdam-Noord kampt met aanzienlijke gezondheidsverschillen. Uit cijfers van de GGD Amsterdam (2022) blijkt dat inwoners hier gemiddeld zes jaar korter leven dan in welvarendere stadsdelen zoals Amsterdam-Zuid, en ook minder jaren in goede gezondheid doorbrengen. De oorzaken zijn onder meer roken (28% vs. 20% landelijk), overgewicht (25% bij kinderen, tegen 13% in Zuid) en armoede. Negatieve sociaaleconomische factoren spelen een grote rol: zo zijn in Nieuwendam en Buikslotermeer kwetsbare groepen oververtegenwoordigd, met veel eenzaamheid onder ouderen en psychische klachten bij jongvolwassenen.

Toegankelijk en herkenbaar

De praktijknaam ‘Praktijk Noorderlingen’ ontstond vanuit de behoefte aan een toegankelijke en herkenbare naam, vertelt Sarah Floris. ’We willen laagdrempelig zijn voor de mensen in Noord. Na wat brainstormen bleef ‘Praktijk Noorderlingen’ hangen.’ Carrie Waller is praktijkondersteuner somatiek en richt zich op chronische zorg en leefstijlbegeleiding. ’Het opsplitsen in lichaam en geest vind ik lastig, want we hebben met de hele mens te maken. Ik werk vier dagen, meer dan de meeste praktijkondersteuners, zodat ik écht tijd heb voor mijn patiënten. Ik zit hier helemaal op mijn plek.’ Inmiddels werken Sarah en Carrie ruim tweeënhalf jaar samen.

Leefstijl als basis

Sarah vertelt dat ze zoveel mogelijk naast de patiënt probeert te gaan staan. ‘Je inleven in hun perspectief is lastig, omdat het ongelooflijk moeilijk is om te snappen hoe een ander zijn dag doorkomt of zijn ziekte beleeft. Je inleven in een Eritrese dame van 70 kost tijd, maar ook de vaardigheden om te snappen hoe je zo iemand beweegt tot een gezond gedrag.’

Waar voor veel huisartsen leefstijl nog geen vanzelfsprekend thema is, is het voor Sarah en Carrie een dagelijks onderwerp dat ze praktisch en terloops in hun consulten inbouwen. ’We gebruiken ‘het Leefstijlroer’ van Arts en Leefstijl met zes pijlers: voeding, ontspanning, slaap, beweging, zingeving en verbinding. Dat hangt in de wachtkamer en ligt ook gewoon op mijn bureau, wat ik een goeie tip vond van Karel Bos, een huisarts in Amersfoort. Als ik even moet typen, nodig ik patiënten uit om erin te kijken. Het is heel laagdrempelig, waardoor het gesprek vanzelf ontstaat’, aldus Sarah.

Eerst luisteren, dan meten

Carrie vertelt dat ze met chronische patiënten toch terugkerende gesprekken inplant en dan het onderwerp makkelijker ter sprake kan brengen. ‘Dan vraag ik: ‘Vorige keer spraken we over voeding, wat wil je vandaag bespreken?’ Zo geef ik de regie aan de patiënt.’ Dat vraagt enige eigenzinnigheid, want de protocollen schrijven voor dat ze eerst bloeddruk en gewicht moet meten.

‘Ik moet een enorme waslijst uitvragen. Maar als je begint met ‘Wat speelt er?’ hoor je verhalen die anders verborgen blijven. Bijvoorbeeld over stress die iemands diabetes verergert. Dat is best spannend, want zo zijn we natuurlijk niet getraind, niet geschoold. Bovendien wil ik het oordeel eraf halen. Ik zeg vaak: ‘Vertelt u eens wat over uw gewicht’. Dat is een hele vreemde vraag, maar mensen gaan dan wel praten. Als iemand dan zegt: ‘Mijn gewicht is prima’, terwijl hij 20 kilo te zwaar is, ga ik niet duwen. Dan zoeken we samen naar wat wél mogelijk is.’

Minder pillen, meer eigen regie

Een belangrijk doel is demedicaliseren, vertelt Sarah. ’We vragen patiënten altijd: ‘Wat slik je echt? Gebruik je het wel?’ Veel medicijnen worden niet geslikt, maar wél opgehaald. Door leefstijlaanpassingen als gezonder eten, meer bewegen of minder stress kunnen patiënten vaak medicatie afbouwen. Mensen willen graag minder pillen. En als ze merken dat hun bloeddruk of bloedsuiker verbetert, motiveert ze dat. Dus ook in een achterstandswijk of in een wijk met een lagere sociaaleconomische status heeft het zin om over het leefstijl te praten. Mensen voelen zich serieus genomen, worden aangesproken op hun eigen regie en dat stimuleert ze enorm.’

Het team van Praktijk Noorderlingen (Eigen foto van de praktijk)

Beter bewegen stimuleren Floris en Waller in samenwerking met Gezond Noord, een lokale organisatie die beweegactiviteiten aanbiedt. Zo is de ‘beweegroute’ rondom de praktijk met fitnessapparaten in het nabijgelegen park een succes. ’We noemen dat ‘Een rondje rond de Kleine Wereld’ naar de wijk waarin we zitten. De gemeente heeft dit aangelegd, vooraf hadden we samen met bewoners inspiratiebijeenkomsten bij ons in de praktijk. Mensen zeiden bijvoorbeeld: ‘Ik wil niet dat de mensen die uit de moskee komen, zien dat ik train.’ Dus moesten er slimme plekken gekozen worden. Voor beweegactiviteiten werken we samen met Gezond Noord en het Buurtteam Noord. Zij kennen alle activiteiten die er in de wijk zijn, zoals de Gouden Mannen, waar mannen over gezondheid praten en cursussen volgen.’

Gezonde keuzes, duidelijke uitleg

Voor voeding gebruiken Sarah en Carrie een uitgebreide folder met groene (gezonde) en rode (minder gezonde) producten om inzicht te geven in koolhydraatbeperkt eten bij diabetes en overgewicht. ’Zelfs bij laaggeletterdheid werkt dit,’ zegt Sarah. ’We leren mensen etiketten lezen. Een mueslireep lijkt gezond, maar bevat soms twee suikerklontjes per reep.’ Carrie benadrukt vaak dat ook kleine verschuivingen helpen. ’Je hoeft niet op dieet. Eet een mandarijn in plaats van een appel, dan krijg je al minder suiker binnen. Dat is voor veel mensen een eyeopener. Ook bij laaggeletterden en anderstaligen werkt dit. Daar stond ik eerlijk gezegd van te kijken.’

Uitdagingen

Toch zijn er nog knelpunten. Sarah zou graag met wijkpartners als Gezond Noord en het buurtteam in één centrum zitten om een laagdrempelige overdracht te kunnen doen bij complexe en financiële problemen. ‘Daaraan moet veel meer gebeuren en dat is gewoon lastig als iedereen naar elkaar blijft kijken. Voor nieuwe gezamenlijke huisvesting hebben we alleen nog geen geld.’

‘Schuldhulpverlening komt hier in zes van de tien consulten ter sprake. Dat is ongelooflijk vaak, en dat had ik eigenlijk niet verwacht. Als je samen in een centrum zit kun je dan een overdracht doen met de warme hand.. Daarnaast hebben patiënten vaak complexe problemen op vele vlakken en is er veel eenzaamheid. Dat maakt korte lijntjes met het buurtteam voor interventies als Welzijn op Recept en bewegen met Gezond Noord zo waardevol.’ (Zie: Wat is Welzijn op Recept?)

Ook lijkt de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI) niet even toegankelijk voor alle patiënten. ’De huidige GLI’s zijn gericht op hoogopgeleiden, met veel online elementen,’ legt Sarah uit. ’Onze patiënten hebben meer begeleiding nodig, maar dat maakt het te duur.’ Ook preventie verdient meer aandacht, vult Carrie aan. ’Nu komen mensen pas in beeld als ze al diabetes hebben. Terwijl we bij obesitas of zwangerschapsdiabetes veel vroeger moeten ingrijpen. Voorkomen is beter dan genezen.’

Duurzame zorg

Voor Sarah Floris en Carrie Waller betekent duurzame zorg: minder medicatie, meer tijd voor het goede gesprek en korte lijnen met beweeg- en welzijnspartners in de wijk. ’Vanuit leefstijlperspectief kun je duurzame keuzes maken. Preventie en leefstijl verminderen de zorgvraag op lange termijn,’ zegt Sarah.

‘Dat maakt de zorg én de samenleving duurzamer. Alleen op preventieprogramma’s is de afgelopen jaren steeds bezuinigd. Voor onze patiënten is in ieder geval duidelijk dat de aandacht voor leefstijl werkt. Dat is heel duurzaam, want je voorkomt dat mensen gigantische batterijen aan pillen slikken of in de la laten liggen en niet weten wat ze ermee moeten doen.’