Houtskeletbouw in de eerste lijn: goede stap in de verduurzaming

Praktijken waarin zorgverleners hun vak uitoefenen zijn er in vele soorten en maten. Statige panden, met smalle gangen en hoge plafonds. Omgebouwde tussenwoningen met de wachtkamerstoelen in de gang bij de meterkast. Jaren 80 -patiobouw met platte daken, waar het zomers zonder airco onwerkbaar is en waar het in de winter stoken voor de mussen is. Hoogwaardig geïsoleerde gasloze nieuwbouw, met indrukwekkende technische installaties (verwarming, koeling, ventilatie). Waar je vervolgens een jaar mee zoet bent om het systeem goed ingesteld te krijgen. 

Kern van mijn dagelijkse ontwerp- en advieswerk is om huisvesting te realiseren waarin professioneel, prettig en comfortabel gewerkt kan worden. En waarbij de huisvestingslasten, onder aan de streep, haalbaar en betaalbaar zijn.

Stijgende energieprijzen, stijgende bouwkosten

Dat laatste is afgelopen jaar door de sterk gestegen energieprijzen stevig onder druk komen te staan. Effect is dat er daardoor een stevige versnelling te zien is in het isoleren van panden en het terugbrengen van het energieverbruik. Een ontwikkeling die ik toejuich. Energie die je niet gebruikt hoef je ook niet op te wekken. En energie die je zelf opwekt (met bijvoorbeeld zonnepanelen) hoef je niet af te nemen van het net.

Bij bouw en verbouw blijft de uitdaging echter dubbel ingewikkeld: naast de wens het energiegebruik terug te brengen en  om duurzame gebouwen en installaties te realiseren maken de sterk gestegen bouwkosten het niet makkelijker. De financierbaarheid staat onder druk. Het is vaak erg lastig om de juiste afweging te maken of een grote investering aan de voorkant in de loop der jaren leidt tot voldoende besparing (investering versus terugverdientijd). Dat zorgt er voor dat we niet altijd de meest vergaande oplossing kunnen realiseren. Maar het blijkt het keer op keer waard om te investeren in een duurzamer pand. Want de werkomgeving wordt comfortabeler. En de energierekening daalt.

Milieu-impact gebouwde omgeving

Een volgende stap in terugbrengen van de impact van bouwen en verbouwen op het milieu, is recent door mijn oud-werkgever LEVS-architecten krachtig verwoord in de uitgave ‘Carbon-based Design’. We zijn goed op weg met het maken van goed geïsoleerde gebouwen die weinig energie nodig hebben voor verwarmen, koelen en ventileren. Bij de keuze voor de bouwmaterialen lopen we echter stevig achter op de CO₂-doelstellingen die we in de klimaatakkoorden hebben vastgelegd. 

LEVS laat overtuigend zien dat het voor de woningbouw beschikbare CO2-budget in dit tempo en bij de huidige bouwmethoden na 350.000 woningen is opgebruikt. Nog niet de helft van de 900.000 woningen die het kabinet tot 2030 wil realiseren… Daarom pleit LEVS er voor om bij ontwerp en realisatie veel meer aandacht te besteden aan de CO2-impact van bouwmaterialen. En ze stellen dat het meer impact heeft om veel gebouwen behoorlijk duurzaam te maken dan om enkele gebouwen extreem duurzaam te maken. Daar ben ik het geheel mee eens. Dat uitgangspunt houd ik dan ook altijd in mijn achterhoofd bij het voorleggen van de keuzes aan mijn opdrachtgevers. Liever een goede stap in verduurzaming dan door de hoge kosten besluiten om maar helemaal niets te doen. En: maak stappen die later nog kunnen worden uitgebreid of verbeterd.

Later dit jaar realiseer ik samen met BbdW een eerste gebouw in houtskeletbouw. Nieuwbouw, dus met de hoogste isolatie-eisen. De voordelen zijn legio. Hout slaat CO2 op en is dus CO2 positief. De gevelelementen worden onder gecontroleerde omstandigheden in de fabriek gefabriceerd (en niet in weer en wind op de bouwplaats). Het verschil in gewicht tussen hout en beton en staal zorgt voor een lichtere (en dus goedkopere) fundering. En voor veel minder zwaar transport. Daarnaast zorgt een houtskeletbouw voor een zeer aangenaam binnenklimaat.

Green Deal

In de Green Deal Zorg zijn het terugdringen van medicijnresten in afvalwater en het reduceren en recyclen van medisch afval  belangrijke pijlers waar al veel vooruitgang op wordt geboekt. In de bouw en verbouw van huisvesting voor de zorg hoop ik ook komende jaren mijn steentje bij te dragen aan het terugdringen van de impact van het bouwen. Met, nog steeds, als doel een werkomgeving waar u uw werk professioneel, prettig en comfortabel kan doen. En waarbij de huisvestingslasten -onder de streep- haalbaar en betaalbaar zijn.

Door Lex van Waarden (Van Waarden Advies)
Lees ook: Explosieve bouwkosten: wat betekent dat voor uw praktijk?, 18 oktober 2021