Verkiezingsprogramma’s - partijen schuiven keuzes in de zorg vooruit

De gezondheidszorg is een van de meest besproken maatschappelijke problemen vanwege oplopende wachtlijsten, een tekort aan zorgpersoneel en stijgende kosten die de schatkist dreigen te overweldigen. De Volkskrant en NOS analyseren de stand van de gezondheidszorg in relatie tot de verkiezingsprogramma's van politieke partijen.

Opeenvolgende kabinetten hebben nagelaten echte oplossingen te vinden, signaleert De Volkskrant (De grootste bedreiging voor de schatkist wordt pas na de verkiezingen weer een politiek thema, 14 november 2023). Dat leidde al tot rapporten van adviesorganen als de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving en de Nederlandse Zorgautoriteit. In de aanloop naar de verkiezingen lijken politieke partijen harde keuzes met betrekking tot de gezondheidszorg te vermijden.

‘Zorgalarm’ niet op de agenda

Ondanks de urgentie presenteren de meeste partijen in hun verkiezingsprogramma's geen concrete plannen om de problemen aan te pakken. SP-lijsttrekker Lilian Marijnissen probeerde het onderwerp met een 'zorgalarm' op de agenda te zetten, maar veel partijen lijken het onderwerp liever te vermijden. Het contrast tussen de urgentie en de aandacht die de gezondheidszorg in de verkiezingscampagne krijgt, is groot, signaleert de krant.

Partijen vermijden het maken van harde keuzes, zoals het sluiten van regionale ziekenhuizen of het verhogen van zorgkosten voor burgers. Uit doorrekeningen van het Centraal Planbureau en Gupta Strategists blijkt dat de zorguitgaven bij alle partijen toenemen, waarbij geen enkele partij plannen lijkt te hebben om de groei van de zorgkosten te beperken.

Beperking eigen bijdrage

De partijen hebben wel verschillende plannen om burgers bij te laten dragen aan de zorgkosten. Sommige partijen, waaronder SP, PVV, PvdD, en Denk, willen het eigen risico afschaffen en de zorgpremie verlagen, terwijl andere, zoals Volt, D66, VVD, ChristenUnie en CDA, het eigen risico willen bevriezen. Partijen die de burger het meest ontzien, laten ook de zorgkosten het hardst stijgen, zo blijkt uit doorrekeningen.

Nieuw kabinet moet kleur bekennen

Voor niet-doorgerekende partijprogramma's geeft oud-CPB-econoom Wim Suyker een voorzichtige schatting van de kosten. Hij concludeert dat de SP, Denk, en PvdD de zorgkosten aanzienlijk laten stijgen. Veel partijen lijken harde keuzes vooruit te schuiven en op het personeelstekort hebben ze geen antwoord. Een nieuw kabinet zal geconfronteerd worden met dringende kwesties en kleur moeten bekennen aan de onderhandelingstafel na de verkiezingen.

Basiszorg niet meer vanzelfsprekend

Gezondheidszorg staat bovenaan de lijst van prioriteiten voor kiezers bij de komende verkiezingen, zo blijkt uit een peiling van Ipsos in opdracht van de NOS. Ondanks deze prominente positie van de zorg in de publieke opinie, valt op dat politieke campagnes nauwelijks ingaan op de noodzakelijke besluiten om de toegankelijkheid van de zorg te behouden, waarbij pijnlijke keuzes onvermijdelijk lijken. (Het verkiezingsthema zorg: cruciaal voor de kiezer, gemeden door de politicus, 4 november 2023)

2021: tweede best presterend stelsel

In 2021 werd het Nederlandse zorgstelsel nog geprezen door The Commonwealth Fund, dat Nederland op de tweede plaats zette op hun ranglijst van best presterende zorgsystemen wereldwijd. Toegankelijkheid was een van de lovenswaardige aspecten. Echter, sindsdien is de toegankelijkheid van de Nederlandse zorg verslechterd, mede door de impact van de coronapandemie, wat resulteerde in een aanzienlijke werkdrukverhoging en een tekort aan zorgpersoneel.

Het personeelstekort in de zorg is nijpend en heeft nog meer zorgprofessionals naar andere sectoren doen uitstromen. Het aantal onvervulde vacatures in de zorg is sinds 2021 verdubbeld, en de werkdruk tijdens de coronapandemie heeft bijgedragen aan ziekteverzuim en het vertrek van medewerkers.

Verzekeraars terughoudend inkoop ggz

Een specifiek pijnpunt is de geestelijke gezondheidszorg (ggz), waar al jarenlang sprake is van hardnekkige wachtlijsten. De toename van mensen die psychische hulp zoeken en terughoudendheid van zorgverzekeraars om in te kopen vanwege kosten, dragen bij aan de verslechterde toegankelijkheid van de ggz. Mensen met ernstige problemen moeten het langst wachten, wat kan leiden tot het verergeren van hun situatie terwijl ze op hulp wachten.

Links:

• De grootste bedreiging voor de schatkist wordt pas na de verkiezingen weer een politiek thema, 14 november 2023
• Het verkiezingsthema zorg: cruciaal voor de kiezer, gemeden door de politicus, 4 november 2023