‘De vergrieping’ van Covid-19: 'Tienduizenden mensen worden positief bevonden, zonder echt ziek te zijn'

dinsdag 25 januari 2022
timer 4 min
We genieten weer van uitgebreid eten tijdens de siësta

We genieten weer van uitgebreid eten tijdens de siësta (Foto: Shutterstock)

Deze winter brengen we door in Vera Playa, Zuid-Oost-Spanje. Ieder jaar gaan we naar Spanje in de winter, maar in 2021 was dat niet mogelijk. Maar nu na 3 vaccinaties gaan we toch en merken hoe het gewone leven hier in Spanje doorgaat. Er is niets gesloten. Door Thieu Heijltjes.

We genieten weer van uitgebreid eten tijdens de siësta in het Spaanse zonnetje. Wel draagt iedereen een mondkapje en soms wordt de QR-code gevraagd. Covid-19 lijkt voorbij te zijn. En dat vindt de Spaanse regering ook, want die wil stoppen met de registratie en overgaan tot de ‘vergrieping’ van Covid-19. De regering-Sanchez stelt de EU voor om de epidemie voortaan als een seizoensziekte te gaan behandelen.

Dat is hoe overheden omgaan met een epidemie. Zij maken regels, opdat het leven verder kan. Zij besluiten dat de epidemie hanteerbaar is geworden en dat het beter is te stoppen met registreren. Maar hoe gedraagt zich de epidemie zelf? Wat doet het virus? Dat gaat niet weg, maar duikt onder en sluimert verder als een endemie, een ziekte als de griep die op de achtergrond op een waakvlam staat. Hierover zijn er nauwelijks bekende scenario’s. En als we stoppen met registreren, krijgen we die ook niet meer duidelijk. Dus wordt het speculeren van hoe dat kan gaan verlopen. En speculeren dat kunnen we wel. Want er zijn voldoende gegevens waarop we aannames kunnen maken.

Onbewust ziek worden

We zien al overal hoe moeilijk het wordt om de vaak asymptomatische gevallen van Covid-19 bij te houden. In januari 2022 worden er dagelijks vele tienduizenden mensen getest en positief bevonden, zonder echt ziek te zijn. We mogen aannemen dat een zeker zo groot aantal mensen de ziekte niet alleen volledig asymptomatisch, maar zelfs onbewust doorloopt. En mogelijk zijn de aantallen nog veel groter. Het is eigenlijk niet meer goed bij te houden wat er feitelijk gebeurt. Daartoe zouden we exponentieel moeten kunnen denken. De getallen van de testen zeggen daarom niets meer. Het virus trekt over het hele land en over de hele wereld. En we zien dat een deel van de bevolking een beetje ziek wordt. En dat deel wordt steeds kleiner.

Wat is onze ervaring met epidemieën? We kennen als RNA-virussen bij voorbeeld influenza, polio en mazelen. Dit zijn virussen die van epidemisch na enige tijd endemisch zijn geworden. Dat wil zeggen, dat deze virussen geen epidemieën meer veroorzaken, maar nog wel rondgaan. We merken dat er weer een mazelenepidemietje optreedt als er mensen in de populatie complicaties van mazelen krijgen. Als huisarts krijg je een volwassen patiënt met een encefalitis-beeld, en je schrikt daar dan heftig van. Je denkt dan zelfs niet meer aan mazelen. Zelden zul je als huisarts nog kinderen zien met de klassieke mazelenuitslag of -rash, behalve als je in de biblebelt werkt.

De mazelenepidemie van 1974

In 1974 was de laatste grote mazelen-epidemie in Nederland. Als jong huisarts racete ik in mijn Renault-4 van gezin naar gezin over de dijken van de Betuwe. Op zoek naar complicaties van de mazelen. Sommige kinderen waren doodziek en andere nauwelijks. En we zijn al die complicaties – longontsteking, oorontsteking en hersenontsteking  – inmiddels weer vergeten. Mazelen was zo besmettelijk dat na zo’n epidemie de hele bevolking weer voor een aantal jaar immuun was. Maar nu vrijwel iedereen is gevaccineerd tegen mazelen, zien we de complicaties sporadisch optreden en zijn we vergeten dat ze er waren. Die zeldzame complicaties zijn echter wel de tekenen dat het mazelenvirus nog steeds onder ons is.

Mazelen is extreem besmettelijk en Covid-19 lijkt ook steeds besmettelijker te worden. Dat is de enige optie die het virus heeft om te blijven bestaan. Na een tijd rondgaan treft het steeds meer mensen aan die een zekere immuniteit hebben ontwikkeld. Het wordt voor het virus steeds moeilijker om nog in leven te blijven. De natuurlijke immuniteit neemt toe, omdat zoveel mensen de infectie doormaken, een kunstmatige immuniteit hebben door uitgebreide vaccinatie en daarnaast zijn er nog alle andere maatregelen, zoals mondkapjes. Het virus moet zich daardoor wel aanpassen. Het wordt besmettelijker, maar ook minder dodelijk. Het leven van het virus stopt immers als de gastheer overlijdt. Het lukt nog steeds om zeer ernstige virusuitbraken van Ebola onder controle te krijgen, juist omdat het zo een dodelijk virus is. Mogelijk is het de Omikron-variant zelf of zijn opvolger de virusvariant, die helemaal endemisch wordt.

Mazelen doodde 96% van Mexicanen

Wat wil het zeggen als een virus helemaal endemisch wordt? Dan zijn de mensen in de populatie waarin het virus circuleert redelijk beschermd, maar daarbuiten niet. Wie de serie over de Mayflower volgt (‘In het kielzog van de Mayflower’) zal opgemerkt hebben dat veel van de honderdduizenden Indianen bij Plymouth (VS) overleden aan voor hen onbekende ziekten. Mazelen had zijn eerste epidemie in Eurazië ongeveer 400 jaar voor Christus, na de overstap als virus van het rund naar de mens. Het endemisch circulerende virus was er waarschijnlijk de oorzaak van dat 96% van de oorspronkelijke bevolking van Mexico overleed, toen de Spanjaarden aan wal kwamen. Hernán Cortés veroverde met 530 mannen het Azteken-rijk (1519-1521), dat daarvoor uit miljoenen mensen moet hebben bestaan. Iedereen op volwassen leeftijd stierf en alleen kinderen hadden een kans om mazelen te overleven. Het virus dat in Eurazië endemisch, en dus ‘vergriept’ was, bleek nog in sterke mate ziekmakend te zijn, bij een bevolking die nooit met het virus in contact was geweest.

Wat is er nodig om het Covid-19-virus endemisch (‘vergriept’) te krijgen en hoe gaan we dan het virus controleren? Zo veel mogelijk vaccineren helpt om de gevolgen van een virusinfectie te voorkomen, maar dat maakt het epidemiologen tegelijkertijd moeilijk om het proces van ‘vergrieping’ te volgen. Om te kijken of het virus nog rondgaat, is het praktisch onmogelijk om bij de hele populatie een PCR-test te doen zoals men nu in China probeert in diverse miljoenensteden. Als het Covid-19-virus echt endemisch wordt, zijn we blij met de vrijwillig ongevaccineerden. Zij laten ons dan zien of, waar en in welke gedaante het virus nog actief is. En zo houden we zicht op Covid-19 en kunnen overheden beleid blijven maken.

Links:

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.

Meer artikelen met dit thema

all_inclusiveAchtergrondartikel

Verkiezingsprogramma’s - partijen schuiven keuzes in de zorg vooruit

14 nov 2023

De gezondheidszorg is een van de meest besproken maatschappelijke problemen vanwege oplopende wachtlijsten, een…

Lees verder »
mic_external_onInterview

Joep de Groot, ceo van CZ, over het IZA: ‘Politici voeren het debat over de grenzen aan de zorg niet’

27 okt 2023 timer6 min

De meeste van de ingediende transformatieplannen voor het Integraal Zorg Akkoord (IZA) werden dit jaar…

Lees verder »
person_outlineBlog

‘Het tienpuntenplan’ van Guus van Montfort: hét recept voor de huidige gezondheidszorg

24 okt 2023 timer4 min

Binnenkort kiezen we weer 150 volksvertegenwoordigers. Zij moeten zich een oordeel hebben gevormd over heel…

Lees verder »
flash_onNieuws

Groene Zorg Festival 2023 druk bezocht: ‘Stijgende zorgvraag en personeelsschaarste vergen een radicaal andere aanpak’

4 okt 2023 timer6 min

Het Groene Zorg Festival op 23 september in Delft trok 750 deelnemers uit allerlei…

Lees verder »
Hans de Vries voorzitter KNMT
flash_onNieuws

Bij Prinsjesdag 2023: 'Opnieuw geen extra geld om mondzorg toegankelijk te houden’

21 sep 2023 timer3 min
In de rijksbegroting voor 2024, zoals die op Prinsjesdag is gepresenteerd, is opnieuw geen extra geld vrijgemaakt…
Lees verder »
Sophie Brühl: ‘Huisartsen weten vaak niet wat de NZa doet en welke macht het ministerie van VWS wel of niet heeft. Die kenniskloof is lastig.' (Foto: Claudia Kamergorodski)
mic_external_onInterview

Sophie Brühl (Buurtdokters): ‘Hef de eerste en tweede lijn op’

13 sep 2023 timer3 min
Welke beslissingen moet het kabinet bij Prinsjesdag nemen over de eerste lijn en mondzorg, bijvoorbeeld bij de Wet…
Lees verder »
Huisarts Toosje Valkenburg (Foto: Gezondheidscentra De Bilt)
mic_external_onInterview

Huisarts Toosje Valkenburg: ‘Pak de commerciële huisartsenketens aan’

12 sep 2023 timer3 min
Welke beslissingen moet het kabinet bij Prinsjesdag nemen over de eerste lijn en mondzorg, bijvoorbeeld bij de Wet…
Lees verder »
Bob van Ravensberg - Foto: Fysiovakbond FDV
mic_external_onInterview

Bob van Ravensberg (Fysiovakbond FDV): ‘Leden zijn bereid met de cao een doorstart te maken’

14 jul 2023 timer7 min
87 procent van de leden van de Fysiovakbond FDV zou instemmen met de concept-cao voor de eerstelijns fysiotherapie…
Lees verder »