Van Flexdokter naar Zelfzoekdokter

In de boekbespreking van ‘de Vragendokter’ van Jojanneke Kant vroeg Thieu Heijltjes zich af of er een nieuw soort huisarts moet komen: ‘de Zelfzoekdokter’ (De Vragendokter. Heerlijk proza over het leven van een bevlogen huisarts, 8 mei 2025). Zo’n dokter zou de mondige patiënt digitaal toe kunnen laten in zijn dossier, de probleemlijst en de medicatie. Immers, de patiënt wordt al zoekend op internet met zijn of haar vragen steeds deskundiger. Als hij of zij vervolgens bij de Zelfzoekdokter op consult komt, kunnen zij meer gelijkwaardig spreken over de mogelijkheden van die patiënt.

De nieuwe Zelfzoekdokter is dan niet meer dé deskundige op het terrein van het ontdekken van ziekten, maar meer degene die is ingevoerd in het medisch landschap. Wat zijn de mogelijkheden voor behandeling in de regio, in Nederland of daarbuiten? Welke specialist is deskundig op welk gebied? En aan wie kun je dat vragen? Maar ook: wat zijn de risico’s van een behandeling? Wat is het succespercentage en wat kan er fout gaan? Voordat je bij deze dokter op consult komt, communiceert deze hoofdzakelijk digitaal, geeft digitale tips, gebruikt fotodiagnostiek, adviseert via mail of app, gebruikt kunstmatige intelligentie, werkt niet met afschermende assistenten en assistentes, maar verzorgt zelf de communicatie met zijn patiënten. De Zelfzoekdokter maakt kortom optimaal gebruik van de vruchten van de digitale revolutie.

Vertrouwen op intelligentie patiënt

Terwijl de Vragendokter zich richt op concrete antwoorden, vertrouwt de Zelfzoekdokter op de eigen kracht en intelligentie van mensen. Deze dokter staat meer op afstand en gaat minder ver mee met de patiënt. Hij is vooral via moderne digitale technieken bereikbaar. De Zelfzoekdokter juicht het eigen gebruik van het patiëntendossier toe, door er samen in te werken. Mensen moeten in hun eigen dossier kunnen lezen én schrijven. De eigen waarnemingen van de patiënt, zoals bloeddruk, glucosespiegel, zuurstofsaturatie, gewicht en dergelijke laten het dossiersysteem beter werken. Als je over al je verzamelde informatie met je huisarts wilt spreken, maak je een terugbelafspraak. Dit onder het motto: mensen vooral zelf laten zoeken, het is namelijk hun eigen lichaam.

Vol belangstelling volg ik sinds mijn pensioen de ontwikkelingen in de huisartsenpraktijk. Zelf zocht ik ook al naar optimaal gebruik van digitale middelen om het huisartsenwerk te verbeteren. In 2009 ontving ik de Robuust-award voor mijn opzet van het ‘Virtuele Verzorgingshuis’, een voorloper van OZOverbindzorg. De communicatie rondom mensen, die veel hulp van verschillende disciplines nodig hebben, kan hiermee veel beter verlopen. De digitale ontwikkeling gaat het laatste decennium  steeds sneller en daar spelen allerlei mensen en bedrijven op in. In de coronatijd waren we goed op weg met die ontwikkeling. Hoe staat de digitale dokter er inmiddels voor?

Digitale husartsen

In MedischOndernemen las ik verschillende artikelen over moderne digitale huisartsen, zoals de Flexdokters. Zie bijvoorbeeld: ‘Flexdokters Assen-West: Nieuwe dorpsdokter met alle digitale hulpmiddelen’ (23 april 2021). Zijn deze Flexdokters onze toekomstige Zelfzoekdokters? MedischOndernemen beschreef de Flexdokters vooral vanuit het medisch perspectief. Maar hoe ervaart patiënt deze huisartsenzorg? Bestaat die mondige zelfzoekende patiënt wel en kan hij zijn weg vinden?

Positieve waarderingen

ChatGPT meldt over de waardering van de Flexdokters: ‘Patiënten beoordelen het model overwegend positief.’ Op de website van Flexdokters is te lezen dat een onafhankelijk tevredenheidsonderzoek een hoog rapportcijfer laat zien vanuit het perspectief van patiënten bij praktijken die zijn aangesloten bij Flexdokters. Ook de huisartsen zelf geven het model goede beoordelingen en waarderen de werkwijze binnen de coöperatie als ‘zeer positief’. Blijkbaar worden huisartsen in dit systeem geweldig ontzorgd, terwijl ze wel autonoom blijven functioneren. Ze krijgen goede ondersteuning, hebben een betere werk-privébalans en de efficiëntie en het rendement van hun  werk is goed. Dit systeem maakt het mogelijk dat ‘de zelfstandige praktijkhouder’ kan blijven bestaan. En die zorgen immers voor de continuïteit van het huisartsenvak en niet al die waarnemers.

Laagdrempelige dorpsarts

De inzet van digitale middelen levert meer tijd op voor de patiënt,  zegt ‘biking doctor’ Joep ter Haar (‘Ik kies voor rechtstreeks en laagdrempelig contact met mijn patiënten’, 1 februari 2021). Ter Haar vertelt dat hij tijdens zijn opleiding een dag meeliep met Westerdokters in Amsterdam, waar Vladan Ilic dit concept bedacht (Huisarts Vladan Ilic: ‘We hebben nu veel meer tijd, dertig minuten per consult’, 4 november 2020). Het concept houdt in dat de patiënten via een app communiceren met hun huisarts en dat de dokters zelf de telefoon opnemen en het consult afhandelen. Ter Haar zag dat Ilic zijn patiënten veel beter bediende en meer servicegericht was.

Zoals Flexdokter Freek Fickweiler in Assen-West het zegt:  ‘Patiënten moeten mij laagdrempelig kunnen vinden en makkelijk contact kunnen maken. Dan weet je beter wie iemand is en kun je samen beter kiezen wat je doet en hoe je verder gaat. Wij willen zoveel mogelijk barrières weg halen, zodat de patiënten weer contact kunnen krijgen, zoals dat vroeger ook ging bij de dorpsdokter.’ (‘Flexdokters Assen-West: Nieuwe dorpsdokter met alle digitale hulpmiddelen’ (23 april 2021))

Vragen stellen via de app

Per toeval vertelt mijn schoonzus dat ze is overgestapt naar een Flexdokter. ‘En hoe is dat voor jou?’, vraag ik haar nieuwsgierig. ‘De dokter belt mij zelf terug, geweldig’, zegt ze. ‘Je hoeft niet te wachten in de wachtrij.’ Voorheen duurde het lang voor ze eindelijk aan de beurt was en had ze pas de assistente bereikt als waakhond van de dokter. Vervolgens moest ze eindeloos soebatten om een afspraak of een recept. ‘Heb je daarvoor 20 minuten in de wachtrij gewacht?’ Mijn schoonzus vertelt dat ze eenvoudig via een app of per mail een vraag kan stellen, waarna de dokter haar terugbelt.

Gelijkwaardige communicatie

Via mijn schoonzus kom ik ook in contact met Edwin, die 40 jaar in de techwereld werkte, eveneens patiënt bij Flexdokters. Hoe ervaart hij hun aanpak? Strookt het mijn beeld van de ‘Zelfzoekdokter’? In de praktijk valt hem het concept tegen, zegt Edwin. ‘Ik ben mondig en kan zaken zelf goed opzoeken. De arts blijft natuurlijk wel leidend in het proces, maar weet vaak minder dan ik. De arts heeft minder kennis over een onderwerp, zelfs specialisten weten veel dingen niet. Als ingelezen leek moet je stappen zetten om te communiceren op hetzelfde niveau. Over het principe ben ik enthousiast: zelf zo veel mogelijk uitzoeken en regelen als patiënt en liefst online. Het functioneert beter dan met de ouderwetse arts, maar het zou nog veel beter kunnen.’

Edwin meent dat de technologie die Flexdokters gebruikt inmiddels al weer verouderd is. ‘De website is achterhaald. Inloggen duurt erg lang. Het is hoog tijd dat er AI wordt ingebouwd. Allerlei zaken zouden meer automatisch kunnen verlopen. Ook de koppeling met het elektronisch dossier werkt niet. Ik hou zelf een eigen medisch dossier bij alsof ik mijn eigen dokter ben. Vaak mis ik veel zaken in het elektronisch dossier van de dokter.’

Razendsnelle technologie

Wat zou er moeten veranderen, vraag ik Edwin. ‘Huisartsen zijn amper opgeleid in technologie en je moet juist meer technologie gebruiken, vooral in de diagnostiek. Dan gaat het ook sneller. Vroeger werd ik door de huisarts dezelfde ochtend teruggebeld op een terugbelafspraak, nu moet ik twee dagen wachten op een reactie. Op een afspraak voor een consult wacht ik ongeveer een week. Dit systeem werkt niet voor urgente zaken, dan moet ik naar de spoedbalie. Ook werkt het zeker niet als mensen niet mondig genoeg zijn. Bovendien maakte ik een fout mee in de medicatiebewaking, bij een combinatie van geneesmiddelen.’

Instituut voor AI-oplossingen

Kennelijk is het systeem van de Flexdokters in Nederland nog niet zover dat we kunnen spreken van een echte ‘Zelfzoekdokter’. De technische ontwikkeling gaat razendsnel, dat houden we als huisartsen nauwelijks bij. Een mondige patiënt als Edwin gaat hierdoor voor ons nu veel te snel. Flexdokters zijn blij dat ze via moderne technieken praktijk te kunnen blijven voeren en daarnaast ook nog een privéleven te hebben. Dat is een geweldige vooruitgang.

Het systeem van de Flexdokters ontzorgt artsen bij allerlei extra taken, die een praktijkhouder er standaard bij krijgt. Dat is belangrijk want we hebben die verantwoordelijke praktijkhouders hard nodig. (Zie: Als de onderbetaling van de praktijkhouder blijft bestaan, verdwijnt de zelfstandige huisarts, 4 juli 2024). Wordt het niet tijd voor een Instituut dat AI-gegenereerde oplossingen biedt aan mondige mensen met kennis van zaken? Een Zelfzoekdokter die vervolgens een verwijzing regelt of een medicament voorschrijft?

Thieu Heijltjes

Thieu Heijltjes is oud-huisarts en was na zijn pensioen nog zes jaar actief als SCEN-arts. Hij is bestuurslid van het Toon Hermans Huis in Weert, een inloophuis voor mensen die met kanker worden geconfronteerd. Ook is hij actief als coach en teambegeleider. Bij MedischOndernemen schrijft hij recensies en reflecties over actuele thema’s in de huisartsenpraktijk.